۲۸/مهر/۱۴۰۴ | ۱۲:۵۱
عرضه گواهی سپرده کالایی گندله برای اولین بار در کشور توسط چادرملو اسقاط خودروی فرسوده امسال تقریبا متوقف شده کاهش ۵ میلیارد مترمکعبی منابع آب حوضه کارون بزرگ ۸۰ درصد مبادلات ایران و روسیه با ریال و روبل انجام می‌شود قیمت مصوب مرغ و تخم‌مرغ تا پایان سال تغییر نمی‌کند شرط دریافت دوباره وام ۵ میلیاردی اشتغال سقف ارزی قیمت جدید قهوه خام مشخص شد سرعت قابل قبول در تغییرات دهک‌بندی یارانه‌ای و تفکیک خانوارها پیش‌فروش محصولات سایپا از فردا اتابک: دستور روان‌سازی واردات قطعات ریلی صادر شد پول‌ها بلوکه شد، اما خودروها نیامدند قیمت جهانی طلا امروز ۲۸ مهر ۱۴۰۴ قیمت میوه و سبزیجات در بازار امروز ۲۸ مهر ۱۴۰۴ تسویه یک‌روزه در بورس؛ گامی کوچک با اثری بزرگ قیمت جهانی نفت امروز ۲۸ مهر ۱۴۰۴ ابلاغ مجدد لغو ممنوعیت ترخیص برنج در فصل برداشت بدهی گندم‌کاران دیروز تسویه شد نماینده مجلس: احتمال خاموشی خانگی کم شد ثبت‌نام خودرو‌های وارداتی امروز ۲۸ مهر ۱۴۰۴ +شرایط و لینک ثبت‌نام قیمت روز خودرو‌های سایپا و ایران خودرو دوشنبه ۲۹ مهر ۱۴۰۴ گزارش هواشناسی امروز ۲۸ مهر ۱۴۰۴ خبر جدید درباره پرداخت معوقات بازنشستگان تامین‌اجتماعی جدول قیمت گوشی شیائومی امروز یکشنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۴ جدول قیمت گوشی سامسونگ امروز یکشنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۴ پاییز کم‌بارش و زمستان گرم در پیش است ورود دوباره نقدینگی حقیقی؛ شاخص کل بورس از ۳.۰۹ میلیون واحد گذشت افزایش لحظه‌ای ۵۰۰۰ لیتری ظرفیت تأمین آب تهران محقق شد هشدار وزارت صنعت به تولیدکنندگان موتورسیکلت رییس کل بیمه مرکزی: استفاده از فناوری های نوین در صنعت بیمه اجتناب ناپذیر است نصب پنل‌های خورشیدی در نیروگاه ۱۵.۲ مگاواتی آغاز شد ثبت‌نام خودرو‌های سایپا بدون قرعه‌کشی مهر ۱۴۰۴ + شرایط و لینک ثبت‌نام سایپا آزمون ۱۲ هزار ترازوی سبک و سنگین در استان تهران پایداری گاز صنایع در زمستان در دستور کار است توزیع ۳۷۰۰ قلم ویلچر، واکر و عصا در مناطق محروم توسط بنیاد برکت اعتراضات مؤدیان به بی‌عدالتی در تشخیص مالیات کاهش یافته است سقف ارز مسافرتی اعلام شد/ کدام مسافران ۵۰۰ یورو می‌گیرند؟ دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۵ از وارد آمدن فشار مضاعف به بخش خصوصی جلوگیری نماید طلای ۱۸ عیار نرخ ارز دلار سکه طلا یکشنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۴ + جدول مدیرعامل جی‌پی مورگان: قیمت طلا به ۱۰ هزار دلار می‌رسد جدول لیگ برتر فوتبال هفته هفتم ۱۴۰۴ کرمان‌موتور ۵ محصول خود را گران کرد+ جدول قیمت روز گوشی ۲۷ مهر ۱۴۰۴ تنش آبی در ۱۰۴ شهر ایران افزایش ۱۰۰ درصدی تولید آرد کامل در سال جاری لیست جدید قیمت محصولات ایران خودرو معاون وزیر خارجه: دشمن به دنبال هراس افکنی در بازار ایران است بازديد معاون معدنی وزیر صمت از غرفه چادرملو در متافو تبريز ثبت سفارش برنج هندی هفته آینده آغاز می‌شود کاهش ۸۰ درصدی ذخایر آبی سد کرج  زمان واریز مرحله چهارم کالابرگ الکترونیکی + جزییات مشمولان و مبلغ اعتبار وضعیت تردد در جاده‌های کشور امروز ۲۷ مهر ۱۴۰۴ ممنوعیت خروج مرغ از استان‌ها لغو شد قیمت دلار و ارز در بازار ارز ترجیحی امروز ۲۷ مهر ۱۴۰۴ سیاست ارز ترجیحی باید اصلاح شود صورت‌حساب کاغذی از اول دی‌ماه اعتبار مالیاتی ندارد ذخایر طلای بانک مرکزی افزایش یافت/ ورود شمش‌های طلا گامی هوشمندانه در تقویت استقلال مالی کشور تولید برخی اقلام کشاورزی کاهش یافته اما تأمین بازار به‌موقع و برنامه‌ریزی‌شده انجام می‌شود دارایی‌های ملکی بانک‌ها فراتر از هزار همت بانک مرکزی ۹ میلیارد دلار ارز به بخش کشاورزی تخصیص داد قول وزارت نفت به نیرو برای تامین سوخت روزانه نیروگاه‌ها و عدم قطع برق در زمستان قیمت روز خودرو‌های سایپا و ایران خودرو یکشنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۴ هشدار هواشناسی/ورود دو سامانه بارشی جدید به ۱۳ استان کشور تبدیل وضعیت نیروهای شرکتی متوقف شده است؟ جدول قیمت گوشی شیائومی امروز شنبه ۲۶ مهر ۱۴۰۴ جدول قیمت گوشی سامسونگ امروز شنبه ۲۶ مهر ۱۴۰۴ لیست قیمت خرید مسکن در غرب تهران + جدول ارسال گازوئیل به جایگاه‌ها مانند بنزین نامحدود نیست سقف ارزی قیمت انواع غلات، روغن خام و دانه‌های روغنی تعیین شد مدیر کل دفتر آمار گمرک منصوب شد تفاهم‌نامه سه‌جانبه برای توسعه بیمه کشاورزی به امضا رسید آیا سازمان حمایت جایزه ارزبری به مونتاژکاران خودرو می‌دهد؟ قطار تهران - آنکارا آماده راه‌اندازی مجدد است، منتظر تایید ترکیه‌ایم ساعت بازی پرسپولیس و خیبر خرم آباد + ترکیب احتمالی افزایش خرید نفت روسیه توسط هندی ها بر خلاف ادعای ترامپ وزیر جهاد کشاورزی: شرکت کشت و صنعت مغان مشکل ذرت‌کاران را تا پایان آبان ماه حل کند توزیع ۱۵۰ هزار تن برنج پاکستانی توسط کارگروه تنظیم بازار استان‌ها پرداخت وام بلاعوض یارانه بگیران صحت دارد؟ قیمت روز گوشی ۲۶ مهر ۱۴۰۴ اعلام حداقل حقوق برای حذف یارانه + لینک اعتراض به قطع یارانه و جزییات خرید و فروش این خانه‌ها ممنوع است نرخ جدید گندم چه زمانی اعلام می‌شود؟ قیمت جدید برنج اعلام شد واکنش وزیر راه و شهرسازی به کلید خوردن طرح استیضاحش استقرار گمرک در درب ورود بندر شهید رجایی 10 میلیون نفر برای خرید بلیت قطار وارد سیستم شدند صرفه‌جویی ۱۰ هزار مگاواتی برق با اجرای مقررات ملی ساختمان پایان فاکتورهای جعلی در نظام مالیاتی با اجرای صورت‌حساب الکترونیک قیمت دلار و ارز‌های تجاری امروز ۲۶ مهر ۱۴۰۴ وضعیت تردد در جاده‌های کشور امروز ۲۶ مهر ۱۴۰۴ نرخ خوراک؛ متغیر پنهان سود پالایشی‌ها در بورس توقیف ۱۱۶۸ پرونده اوراق بهادار در شهریورماه قیمت روز خودرو‌های سایپا و ایران خودرو شنبه ۲۶ مهر۱۴۰۴ قیمت جهانی نفت امروز ۲۶ مهر ۱۴۰۴ قیمت جهانی طلا امروز ۲۶ مهر ۱۴۰۴ گزارش هواشناسی امروز ۲۶ مهر ۱۴۰۴ حراج یکصد و سی‌ام شمش طلا ۲۷ مهرماه برگزار می‌شود قرمزپوشی کامل بازار رمزارزها؛ ریزش ۴ درصدی بیت‌کوین در بازار جهانی راهکار تقویت آنتن‌دهی تلفن همراه و پوشش اینترنت چیست؟ ورود بلاک‌چین‌ها به سیستم پرداخت ملی انگلیس بازار طلای داخلی از تلاطم جهانی دور ماند ممنوعیت تردد در محور چالوس و آزادراه تهران - شمال قیمت روز خودرو‌های سایپا و ایران خودرو جمعه ۲۵ مهر ۱۴۰۴ رکود ساخت و ساز در 70درصد روستاها به‌دلیل سخت‌گیری در تغییر کاربری زمین قیمت جهانی نفت امروز 1404/7/25 پیش فروش بلیت‌ قطارهای مسافری آبان از 26 مهر احتمال قطعی گاز در دی ماه جدی شد وزیر کار: آینده هر کشوری را مهارت‌آموزان رقم می‌زنند ماجرای تغییر مدیرکل فرودگاه استان اردبیل چه بود؟ کارت بازرگانی باید از چرخه تجارت حذف شود یارانه نقدی مهرماه دهک‌های یک تا سه واریز شد فشارافزایی پارس جنوبی کلید مدیریت تراز گازی کشور است اطراق پس از شتاب/ بورس به مرز اصلاح رسید؟ سقف وام اشتغال زایی افزایش یافت ثبات نرخ سود بین‌بانکی در سطح 24 درصد قیمت روز ارزهای تجاری/ دلار توافقی کاهشی شد وزیر صمت: نگرانی اصلی ما، بهای تمام‌شده تولید است عراقچی: جنبش عدم تعهد از مواضع ایران در موضوع اسنپ‌بک حمایت می‌کند تأکید مجلس بر تسریع در واگذاری زمین و اجرای نهضت ملی مسکن شرط انگلیس برای لغو سقف نگهداری ارزهای دیجیتال قیمت روز خودرو‌های سایپا و ایران خودرو پنجشنبه ۲۴ مهر ۱۴۰۴ پزشکیان: از آمریکا و این تهدیدات نمی‌ترسم/ ما روی طلا خوابیده ایم و گرسنه‌ایم! طرح سامانه جدید نشانی منتفی شد صورتحساب الکترونیکی مودیان را در برابر ریسک‌های مالیاتی محافظت می‌کند طلای جهانی از ۴۲۰۰ دلار عبور کرد ۳۴ هزار میلیارد تومان مبادله اوراق بهادار و کالا در چهار بورس کشور دولت در حذف یارانه دهک‌های ثروتمند سریع‌تر عمل کند پایان جریمه‌های مدیرمحور در نظام بانکی ماهواره هدهد هک نشده است قرارداد خط لوله پارس به امضا رسید قیمت روز گوشی ۲۳ مهر ۱۴۰۴ «شورای ملی راهبری هوش مصنوعی» تشکیل می‌شود هشدار آژانس بین‌المللی انرژی درباره مازاد عرضه نفت ابلاغ دستورالعمل جدید بخشودگی جرائم مالیاتی+ جزئیات طراحی نقشه راه صادرات دیجیتال ایران توسط اتاق بازرگانی ایران ثبت‌نام پارس نوآ سایپا امروز ۲۳ مهر ۱۴۰۴+قیمت و لینک ثبت‌نام جزییات حذف یارانه نقدی ۸ میلیون نفر+ مشمولین و نحوه اعتراض قیمت روز خودرو‌های سایپا و ایران خودرو چهارشنبه ۲۳ مهر ۱۴۰۴ خبر خوش برای بازنشستگان تامین اجتماعی+ جزییات فهرست بخشی از مقررات منسوخ سازمان امور مالیاتی کشور اعلام شد مجلس به پیشنهاد تبدیل سازمان هوش مصنوعی به «ستاد» رای نداد تجارت الکترونیک ایران به ۵۵۰۰ همت رسید کمیته مشترک برای تقویت صادرات خدمات فنی‌و‌مهندسی تشکیل شد قیمت روز گوشی ۲۲ مهر ۱۴۰۴ بانک مرکزی: عملکرد شبکه بانکی در پرداخت وام ازدواج بیش از ۱۰۲ درصد است بریکس ابزار دفع فشار‌های ارزی و نفتی؛ تحریم را با پیمان‌های چندجانبه دور بزنیم آخرین وضعیت پرونده کرسنت/ مبلغ پرداختی بابک زنجانی بیش از بدهی آن بوده است عرضه نخستین شمش طلای سرمایه‌گذاران خارجی در مرکز مبادله ایران ابلاغ ۱۲ آیین‌نامه اجرایی برنامه هفتم در بخش آب، کشاورزی و محیط زیست صادرات خدمات فنی و مهندسی را با هدف ۱۰ میلیارد دلاری احیا می‌کنیم زمان اعلام قیمت نهایی محصولات ایران خودرو مشخص شد بازسازی غزه و بازار هزار میلیارد دلاری منطقه، فرصتی بزرگ برای شرکت‌های ایرانی است نیازمند تغییر پارادایم از صادرات کالا به خدمات فنی و مهندسی هستیم قیمت روز خودرو‌های سایپا و ایران خودرو سه شنبه ۲۲ مهر ۱۴۰۴ صادرات جهانی چین در سپتامبر رکورد زد عارف: دولت ناگزیر به مداخله در بازار است پزشکیان: استان‌ها سهم خود از انرژی را هوشمندانه مدیریت کنند صدور ۳۲۶ گواهی تمکن مالی الکترونیک در شهریور ماه + راهنمای دریافت گواهی فهرست جدید ابربدهکاران ۲۵ بانک منتشر شد واگذاری صدور مجوز تاکسی‌های اینترنتی بین‌شهری به اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی ۵۰ میلیون یورو اوراق ارزی در مرکز مبادله ماجرای دریافت پول اضافی از مشتریان ایران‌خودرو چیست؟ وزیر صمت: حمایت از صنوف و واحدهای تولیدی را دنبال می‌کنیم کشف فرار مالیاتی ۵۳ میلیارد تومانی در حوزه فرآورده‌های غذایی در استان مرکزی مهلت جدید گمرک برای ارسال کوتاژهای صادراتی فاقد قبض محصول تا ۳۰ آبان قیمت روز خودرو‌های سایپا و ایران خودرو دوشنبه ۲۱ مهر ۱۴۰۴ افزایش حقوق ۱۴۰۵ به اندازه تورم، درخواست جدی کارگران واردات ۲۵ هزار خودرو در ۶ ماه قیمت وانت نیسان جدید بنزینی اعلام شد قیمت روز گوشی ۲۰ مهر ۱۴۰۴ دهقان دهنوی: افزایش نرخ ارز استراتژی توسعه صادرات در ایران نیست مجوز فروش ۳۱۷ فقره ملک دولتی به ارزش ۱۴ همت صادر شد پیشنهاد معافیت سربازی در ازای سرمایه‌گذاری ایرانیان مقیم خارج کشف فرار مالیاتی ۷۶ میلیارد تومانی از یک شرکت فعال درحوزه تولید بتن در کرمانشاه زمان پرداخت معوقات بازنشستگان تامین اجتماعی +مبلغ دقیق معوقات و جزییات «کروز» واحد صنعتی نمونه استان تهران شد ترسیم خطوط فعالیت پلتفرم های فروش برخط طلا سیاست رفع تعهد ارزی با طلا متوقف شد واریز بیش از ۶۶۵۰ میلیارد تومان سود ناشران بورسی قیمت روز خودرو‌های سایپا و ایران خودرو یکشنبه ۲۰ مهر ۱۴۰۴ تداوم بلندمدت جنگ تعرفه‌ای آمریکا و چین، به زیان ایران است برای بررسی احکام فصـل توسـعه مسـکن برنامه هفتم وزرای نفت و کار به کمیسیون عمران می‌آیند تصویب شرایط واگذاری بیش از ۱۱۷ هزار میلیارد تومانی بنگاه‌های دولتی اعضای هیئت تفحص از عملکرد وزارت جهاد کشاورزی انتخاب می‌شوند اولین عرضه فوب متانول ایران در بورس انرژی معامله ۶۶ همت کالا در بورس طی یک هفته کالابرگ الکترونیکی جایگزین یارانه نقدی می‌شود؟ عراقچی برای پاسخگویی به کمیسیون اصل ۹۰ می رود بیگدلی: حذف یارانه سه دهک بالا، راه‌حل موقت و غیرشفاف است اجرای «مسیر ترامپ» در قفقاز با بودجه ۱۴۵ میلیون دلاری آمریکا آغاز شد لایحه بودجه 1405 در ایستگاه نهایی/چالش نرخ ارز کالاهای اساسی و پرداخت ماهانه کالابرگ اعلام زمان‌ پرداخت باقی‌مانده معوقات متناسب سازی حقوق بازنشستگان+ جزییات سهم اشتغال خدمات در اقتصاد از کشاورزی و صنعت پیشی گرفت وزیر ارتباطات: تصمیم‌گیری درباره رفع فیلتر با شورای عالی فضای مجازی است دریافت سالانه ۱۰۰ هزار شکایت و گزارش فساد از طریق سامانه ۱۳۶ نرخ بیکاری تک‌رقمی در ۲۸ استان+ جدول جزئیات صدور کد معاملات بورسی برای خارجی‌ها در ایران اعلام شد افزایش کارمزد معاملات بلوکی سهام و کالا تا ۳ ماه آینده کاخ سفید دوباره هشدار اخراج صادر کرد زمان واریز معوقات بازنشستگان تامین اجتماعی + مبلغ و زمان واریز حقوق مهر ۱۴۰۴ تصویب شیوه‌نامه جدید نظارت بر بنگاه‌های واگذار شده بورس سبزپوش ماند عرضه کامیون فورس ۶ تن کابین خواب‌دار بهمن‌دیزل در بورس کالا تمامی منازل در مراکز استان‌ها تا شهریور سال آینده به فیبرنوری مجهز می شود ارزش گمرکی آیفون ۱۷ اعلام شد لزوم حمایت مالی و ارائه تسهیلات خرید برای گسترش خودروهای هیبریدی ساخت داخل بانک های مرکزی جهان در یک ماه چقدر طلا خریدند؟ فاصله بیت‌کوین تا شکستن رکورد جدید کم شد بانک تجاری ایران و اروپا تحریم شد ایلان ماسک نخستین فرد ۵۰۰ میلیارد دلاری جهان شد بیت‌کوین رکورد ۲ ماهه را شکست دستور جدید انگلیس برای دسترسی به داده‌های محرمانه کاربران اپل بدهکارترین کشورهای جهان معرفی شدند برنامه ایران‌خودرو دیزل برای گسترش ارتباط با قطعه‌سازان داخلی ادامه خرید نفت روسیه توسط هند، چین و اروپا علیرغم تهدیدهای ترامپ تقویت سرمایه بانک کشاورزی ضروری است آخرین وضعیت بازار رمزارزها در جهان ترامپ دستور فروش تیک‌تاک را امضا کرد تمدید به‌روزرسانی‌های امنیتی رایگان ویندوز ۱۰ کیف‌‏پول ایرانی‌‏ها چقدر امنیت دارد؟ مسیر تحول کشتیرانی جمهوری اسلامی در شش دهه افزایش حجم تبادلات پستی ایران و ارمنستان با اجرای تفاهم‌نامه جدید عضو کمیسیون امنیت ملی: با تقویت بانک کشاورزی، ظرفیت های پنهان بخش کشاورزی شکوفا می شود سیم‌کارت الکترونیکی، گامی نوین در صنعت ارتباطات ایدکوپرس؛ بازوی پرسی سایپا در قلب صنعت قطعه‌سازی ایران جایگاه برتر بانک کشاورزی در شاخص خوداتکایی مالی پیش‌فروش محصولات سایپا از فردا آغاز می‌شود کروز؛ اولین و تنها تولیدکننده ایربگ جانبی با گواهینامه استاندارد ملی دانسته‌های گمرکی اربعین ویژه زائران کدام خانه‌ها مشمول مالیات برخانه‌های خالی می‌شوند؟ میزان تقاضای مصرف برق همچنان نزدیک ۸۰ هزار مگاوات صدور صورتحساب الکترونیکی در ۱۲۰ ثانیه قیمت ارز اربعین/دلار مبادله‌ای رشد کرد افت قیمت دام زنده/ متعادل شدن قیمت گوشت قرمز در بازار تولید محصولات لبنی ؛ صنعتی حساس و استراتژیک در صنایع غذایی کشور خشکی تالاب گاو خونی منشأ ریز گرد‌ها و آلودگی هوا‌ی استان اصفهان تنور نفت
۱۳:۰۲ ۱۴۰۴/۰۴/۲۷

مدل فعلی قیمت‌گذاری سوخت و پیامدهای آن برای اقتصاد ایران و کامیون‌داران

مطالعه جزییات کل سبد هزینه‌های عملیاتی یک راننده کشنده اعم از کرایه لوازم یدکی، بیمه، عوارض، دستمزد و استهلاک نشان می‌دهد سهم سوخت در شرایط خوش‌بینانه به زیر ۵ درصد محدود می‌گردد.
مدل فعلی قیمت‌گذاری سوخت و پیامدهای آن برای اقتصاد ایران و کامیون‌داران
کد خبر:۲۸۷۲۸

اقتصاد معاصر-کیارش عرب عامری، پژوهشگر اقتصادی: اعتصاب سراسری کامیون‌داران که خبرساز شده بود، فقط واکنشی به گرانی پلکانی گازوئیل نبود؛ این رخداد زنگ خطر نظام یارانه‌ای سوخت در کشوری است که همچنان هر لیتر گازوئیل سهمیه‌ای را به بهای ۳۰۰ تومان (کم‌تر از یک‌ سِنت) در اختیار ناوگان جاده‌ای می‌گذارد. موضوع صرفا «تعدیل قیمت برای مهار قاچاق» نیست، واقعیت عمیق‌تر است؛ ارزان‌فروشی انرژی، بار مالی و ناکارآمدی سنگینی بر شانه اقتصاد ملی تحمیل کرده است.

رقم جزیی هزینه سوخت در سبد هزینه‌های علمیاتی

مطالعه جزییات کل سبد هزینه‌های عملیاتی یک راننده کشنده اعم از کرایه لوازم یدکی، بیمه، عوارض، دستمزد و استهلاک نشان می‌دهد سهم سوخت در شرایط خوش‌بینانه به زیر ۵ درصد محدود می‌گردد؛ مشکلات سامانه تخصیص سوخت موجب شده عملا بخش زیادی از این یارانه بین دلالان و قاچاقیان توزیع گردد و بعضا رانندگانی که پیمایش زیادی دارند، مجبور به تهیه سوخت از بازار آزاد شوند. واقعی نبودن قیمت سوخت فقط مشکل کامیون‌داران نیست؛ سالانه ده‌ها میلیارد دلار یارانه انرژی از بودجه عمومی پرداخت می‌شود. این منابع اگر در زیرساخت، آموزش یا بهداشت خرج می‌شد می‌توانست دست‌کم دو درصد رشد پایدار به تولید ناخالص داخلی بیفزاید اما عملا برای سوزاندن نفت خام با راندمان پایین اختصاص می‌یابد. مهم‌تر آن‌که شکاف عظیم قیمت داخلی و نرخ همسایگان شرایطی آفریده که رئیس‌جمهور در زمستان ۱۴۰۳ آن را «فاجعه» خواند؛ چیزی که گفته می‌شود روزانه ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتر سوخت از مرزها خارج می‌شود.

این رقم معادل مصرف روزانه‌ی کل ناوگان کامیون‌های یخچال‌دار ایران است و گردش مالی قاچاق آن، افزون بر ۱۰ میلیارد دلار در سال برآورد می‌شود؛ پولی که به جای سرمایه‌گذاری در نوسازی ناوگان، جیب دلال‌های مرزی و شبکه‌های غیررسمی را پر می‌کند.

اگر نگاه را فراسوی مرزها ببریم، درمی‌یابیم که در اقتصادهای فاقد یارانه عام، سوخت مهم‌ترین یا دومین قلم هزینه حمل‌ونقل است و همین فشار قیمتی، رفتارِ بهره‌ور را تشویق می‌کند. بر پایه گزارش «هزینه‌های عملیاتی صنعت کامیون» که موسسه تحقیقات حمل‌ونقل آمریکا (ATRI) در ژوئن ۲۰۲۴ منتشر کرد، سوخت در سال ۲۰۲۳ به طور متوسط ۰٫۵۵۳ دلار از هر مایلِ ۲.۲۷ دلاری هزینه کل را به خود اختصاص داده؛ یعنی تقریبا ۲۴ درصد. در اروپا نیز بنچ‌مارک مشترک IRU-Upply-Ti نشان می‌دهد سوخت، میان یک‌چهارم تا یک‌سوم کل هزینه‎‌ها نوسان دارد؛ معادل ۲۵ تا ۳۳ درصد. تفاوت چشمگیر این درصد با سهم زیر ۵ درصدی ایران روشن می‌کند که «یارانه» لزوما به معنای رفاه راننده نیست؛ زیرا کرایه‌ها، دستمزدها و ساختار قیمت با همین بهای یارانه‌ای شکل می‌گیرند و مجموعا دستمزد حقیقی را پایین نگه می‌دارند.

فهرست پیامدهای اقتصاد کلان ارزان‌فروشی سوخت به همین جا ختم نمی‌شود. یارانه عظیم، قدرت چانه‌زنی مالی دولت را فرسوده و بودجه عمرانی را کوچک کرده است؛ کسری مزمن ناشی از آن به استقراض بانکی دامن می‌زند و از کانال پایه پولی، تورم ساختاری را تشدید می‌کند. سیستم چندقیمتی، شفافیت بازار انرژی را از بین می برد و سرمایه‌گذاران خارجی را که برای نوسازی ناوگان یا پالایشگاه‌ها مذاکره می‌کنند در هاله‌ای از عدم قطعیت رها می‌کند. از منظر زیست‌محیطی، مصرف بی‌محابا باعث شده متوسط شدت انرژی حمل‌ونقل جاده‌ای در ایران حدود ۲٫۵ برابر میانگین اتحادیه اروپا باشد؛ اتلافی که مستقیما به افزایش انتشار دی‌اکسیدکربن می‌انجامد و اهداف به‌روز‌شده NDC، ایران را از دسترس دور می‌کند.

همه این نشانه‌ها موجب شده‌اند سیاست‌گذاران، بازنویسی قواعد بازی را ناگزیر ببینند اما سوال بزرگ این است که چگونه می‌توان بدون تکانه اجتماعی، یارانه همگانی را به یک سازوکار هدفمند تبدیل کرد. بررسی سه تجربه تازه ارزشمند است. نخست، اندونزی که طی اصلاحات ۲۰۰۵، ۲۰۱۳ و سرانجام در ۲۰۲۲ قیمت بنزین و گازوئیل را پله‌ای افزایش داد و بخشی از منابع آزادشده را به کوپن نقدی برای ۴۰ میلیون خانوار کم‌درآمد و وام نوسازی ناوگان اختصاص داد و در همان سال نخست قاچاق سوخت به تیمور شرقی و مالزی به نصف کاهش یافت. دوم، مکزیک که در جریان «گازولیناسو» ۲۰۱۷، شاخص تعدیل خودکار قیمت را با سقف و کف دامنه‌ای بر مبنای نفت خام و نرخ ارز طراحی کرد و علاوه بر جبران نقدی، بودجه راه‌‎آهن بار را گسترش داد و به تدریج سهم حمل‌ونقل ریلی را دو برابر کرد؛ این الگو نشان می‌دهد واقعی‌سازی قیمت اگر با ارتقای گزینه‌های جایگزین همراه شود، می‌تواند التهاب اجتماعی را مهار کند. سوم، نیجریه که در ۲۰۲۳ یارانه بنزین را یک‌باره حذف کرد اما قبل از آن ۸۰۰ میلیون دلار وام بانک جهانی را برای گسترش برنامه حمایت اجتماعی و ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار تزریق سالانه به صندوق ثروت ملی تدارک دید؛ صرفه‌جویی ۱.۳۲ میلیارد دلاری فقط در دو ماه اول حذف یارانه، امکان نوسازی سریع ناوگان اتوبوس‌رانی را فراهم کرد، هرچند تورم بالا نشان داد بدون شبکه ایمنی گسترده نمی‌توان از شوک قیمت گریخت. 

درس مشترک این سه تجربه روشن است؛ یارانه عام باید به یارانه هدفمند تبدیل شود، شوک قیمتی باید با زمان‌بندی تدریجی و سازوکار تضمین درآمد جبران گردد، و هم‌زمان سیاست مکمل توسعه حمل‌ونقل ریلی یا نوسازی ناوگان باید اجرا شود تا وابستگی به سوخت‌های فسیلی کاهش یابد.

ایران نیز می‌تواند از همین نقشه راه استفاده کند. نخست، برنامه‌ای سه‌ساله برای افزایش پلکانی قیمت گازوئیل تا سطحی معادل حداقل ۳۰ درصد قیمت فوب خلیج فارس طراحی شود؛ میزان افزایش در هر فصل باید طوری باشد تا انتظارات تورمی کنترل گردد. هم‌زمان، سامانه بارنامه الکترونیکی، کارت سوخت و GPS تمامی کامیون‌ها باید یکپارچه گردد تا سهمیه به‌صورت «تن‌کیلومتر پیمایش‌شده» تخصیص یابد؛ این اقدام هم از نشت سهمیه جلوگیری می‌کند و هم رانندگان پرکار را، نه دلال‌های کارت، منتفع می‌سازد. سازمان برنامه باید درصدی از منابع آزادشده از حذف تدریجی یارانه را مستقیما در قالب اعتبار جایگزینی موتور یورو ۵ یا وام کم‌بهره برای نوسازی ناوگان تخصیص دهد، حق بیمه و بازنشستگی رانندگان کاهش یابد و درصدی نیز برای اصلاح اقتصادی با ارتقای زیرساخت حمل و نقلی اختصاص پیدا کند. در حوزه مقررات نیز شاخص «تن‌کیلومتر» باید هر فصل بر پایه تغییرات قیمت سوخت و تورم عمومی به روزرسانی شود تا کرایه همواره هزینه واقعی را پوشش دهد و اعتراض‌های متناوب مهار شود.

مهم‌تر از همه آن‌که دولت باید رویکرد ارتباطی شفافی اتخاذ کند؛ اعلام عمومی جدول زمان‌بندی اصلاح قیمت، انتشار ماهانه گزارش‌های درآمد-هزینه یارانه سوخت و تضمین دسترسی رسانه‌ها و تشکل‌های صنفی به داده‌های سامانه پیمایش. تجربه نیجریه نشان می‌دهد هرجا اطلاعات شفاف نباشد، فضای رسانه‌ای در اختیار نظریه‌های توطئه قرار می‌گیرد و اصلاحات را بی‌اعتبار می‌کند؛ برعکس، وقتی آمار قاچاق مهار‌شده، میزان صرفه‌جویی بودجه‌ای و رقم وام‌های نوسازی ناوگان در دسترس عموم است، اقناع اجتماعی تسهیل می‌شود.

اگر چنین رویکردی اتخاذ نشود، کشور با دو سناریوی محتمل روبه‌رو است که یا برای حفظ صوری «سوخت ارزان» مجبور به افزایش واردات گازوئیل و تحمل کسری بودجه فزاینده خواهد شد یا در آستانه هر دور گرانی ناگهانی، اعتصاب سراسری جدیدی شکل می‌گیرد که راه‌بندان جاده‌ها و تعطیلی زنجیره تامین را در پی دارد. مدل کنونی نه رضایت راننده را تضمین می‌کند و نه سودی برای اقتصاد ملی دارد. راه چاره، عبور حساب‌شده و تدریجی به سوی قیمت واقعی، یارانه هدفمند و زیرساخت هوشمند است؛ تجربه جهان نیز نشان می‌دهد این گذار اگر با شبکه ایمنی مناسب همراه شود؛ نه‌ فقط ممکن است، بلکه در میان‌مدت رفاه رانندگان و پایداری بودجه کشور را توامان افزایش خواهد داد.