به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ در سال‌های اخیر، بحران‌های برقی در ایران بارها توانسته‌اند زنجیره‌های تامین در بخش کشاورزی و دامپروری را به چالش بکشند. در همین راستا، امسال نیز نگرانی‌هایی مبنی بر احتمال وقوع قطعی برق وجود دارد که می‌تواند پیامدهایی مشابه یا حتی شدیدتر نسبت به سال‌های گذشته به همراه داشته باشد.
غیر از تاثیر مستقیم بر عملکرد تولیدی، قطعی برق امکان ایجاد اختلالات اقتصادی چندجانبه را به همراه خواهد داشت. یکی از این اختلالات کاهش بهره‌وری و افزایش هزینه‌های تولید خواهد بود، چراکه بسیاری از فعالیت‌های مکانیزه در کشاورزی و گلخانه‌ای به برق وابسته است.
قطعی‌های مکرر برق موجب کاهش بهره‌وری ماشین‌آلات، سیستم‌های آبیاری و امکانات نگهداری دما و رطوبت در گلخانه‌ها می‌شود. این موضوع منجر به کاهش تولید و در نهایت از دست رفتن درآمدهای کشاورزان و تولیدکنندگان می‌گردد.
یکی دیگر از اختلالات، افزایش هزینه‌های جبران خسارت است. در شرایطی که محصولاتی مانند میوه و سبزیجات در مراحل حساس رشد قرار دارند، کمبود برق می‌تواند به وارد آمدن خسارات جبران‌ناپذیر منجر شود. همچنین هزینه‌های نگهداری، تعمیرات دستگاه‌ها و انتقال تولیدات به یک واحد دیگر، از هزینه‌های غیرمنتظره‌ای بوده که بخشی از آن به دلیل قطعی برق افزایش می‌یابد.
قطع برق نه فقط بر تولید مستقیم محصولات کشاورزی اثر می‌گذارد، بلکه زنجیره تامین غذایی و بازارهای مصرفی را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. یکی از این موارد، اختلال در ذخیره‌سازی و نگهداری خواهد بود. محصولات حساس مانند گلخانه‌ها که نیازمند کنترل دقیق دما هستند به کمک سیستم‌های برقی نگهداری می‌شوند. به محض قطع برق، احتمال فساد سریع محصولات افزایش می‌یابد و این امر منجر به اختلال در ذخیره‌سازی و کاهش کالای عرضه‌شده می‌گردد.
دومین تهدید در این باره نیز تهدید امنیت غذایی خواهد بود. کاهش تولید محصولات کشاورزی می‌تواند منجر به نوسانات قیمت در بازار داخلی شود. افزایش قیمت‌های غیرقابل پیش‌بینی، بر همه اقشار جامعه تاثیر می‌گذارد، به ویژه جمعیت کم‌درآمد که درصد زیادی از درآمد خود را برای هزینه‌های غذایی صرف می‌کنند، با چالش‌های اقتصادی فزاینده‌ای روبه‌رو خواهند شد.
از منظر زیست‌محیطی نیز، قطعی برق می‌تواند تاثیرات منفی غیرمستقیمی داشته باشد. یکی از این موارد، تاثیر بر سیستم‌های آبیاری هوشمند است. در بسیاری از مناطق، آبیاری مدرن و سیستم‌های هوشمند آبیاری نقش حیاتی در حفظ منابع آبی دارند. قطع برق منجر به عدم کارکرد این سیستم‌ها، هدررفت آب و به تبع آن افزایش استفاده از منابع طبیعی به شیوه‌های غیربهینه می‌شود.
همچنین افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز یکی دیگر از تاثیرات منفی این اتفاق تلقی می‌شود؛ چراکه با افزایش استفاده از ژنراتورهای دیزلی به عنوان جایگزین فوری منبع تامین برق، میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای افزایش یافته و در طولانی‌مدت می‌تواند به تغییرات اقلیمی و آسیب‌های زیست‌محیطی دامن بزند.
بخش دامداری و فرآوری محصولات نیز از زنجیره اقتصادی کشاورزی، جزء مهمی محسوب می‌شوند که به شدت تحت تاثیر اختلال در تداوم برق قرار دارند. مشکلات در نگهداری و تغذیه دام یکی از این تاثیرات هستند. سیستم‌های نگهداری دما و تهویه هوا برای دام‌های حساس به شرایط محیطی، به برق وابسته هستند. قطعی‌های برق می‌تواند شرایط نگهداری مناسب را مختل کرده و منجر به کاهش سلامت و بهره‌وری دام شود.
همچنین می‌تواند موجب اختلال در زنجیره سرد سرب شود. فرآوری، نگهداری و انبارداری محصولات دامی از قبیل شیر و گوشت به سیستم‌های سرمایشی مدرن وابسته است؛ بنابراین، قطعی برق منجر به اختلال در زنجیره سرد سرب و فساد سریع محصولات می‌شود.
بررسی‌های انجام‌شده در سال‌های گذشته نشان می‌دهد که عدم اطمینان در تامین برق و وقوع قطعی‌های مکرر، اعتماد سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به بخش کشاورزی را دچار تزلزل نموده است. امسال نیز اگر شرایط به‌گونه‌ای باشد که کشاورزان مکررا با قطعی برق مواجه شوند، فشار اقتصادی بر کشاورزان تشدید می‌شود. از همین‌رو عدم ثبات برقی می‌تواند محیط کاری ناپایدار برای تولیدکنندگان ایجاد کند و آن‌ها را وادار به جستجوی راهکارهای فوری و اغلب پرهزینه نماید.
همچنین این اتفاق، اختلال در برنامه‌ریزی کلان کشاورزی کشور را به همراه خواهد داشت. برنامه‌ریزی‌های استراتژیک در بخش کشاورزی و دامداری بر مبنای ثبات منابع انرژی بنا شده است. قطعی‌های برق می‌تواند تعهدات بلندمدت کشور به تامین امنیت غذایی را به چالش بکشد.
همچنین قطعی‌ها می‌تواند چالش‌های فناورانه و نوآوری در سیستم‌های پشتیبان را به همراه داشته باشند؛ چراکه در صورت تداوم مشکلات، نگرانی‌ها درباره کمبود سرمایه‌گذاری در نوآوری‌های هوشمند و سامانه‌های پشتیبان برق افزایش می‌یابد. استفاده از منابع انرژی جایگزین همچنان می‌تواند تا حدودی نقش این چالش‌ها را کاهش دهد اما نیاز به زیرساخت‌های قوی و هماهنگی میان نهادهای مربوطه وجود دارد.
در مجموع، قطعی برق در ایران یک معضل چندبعدی است که تاثیرات آن فراتر از توقف فعالیت‌های الکتریکی، در بخش‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی نیز به وضوح قابل مشاهده است. در حالی که سال‌های گذشته نشان داده‌اند عدم ثبات برق می‌تواند به کاهش بهره‌وری و افزایش هزینه‌های تولید منجر شود، شرایط امسال این احتمال را بیشتر می‌کند.
با وجود این چالش‌ها و این واقعیت که ضعف در تامین برق می‌تواند زنجیره‌های تامین غذایی و حمایت از امنیت غذایی را تهدید کند، نیاز به توجه و بررسی‌های گسترده‌تر از سوی مسؤولان و نهادهای مرتبط در سطح کشور، بیش از پیش احساس می‌شود.