رشد نسبت ارزش صادرات به واردات کشور در ۹ ماه/ صادرات غیرنفتی ۱۸ درصد افزایش یافت

اقتصاد معاصر-احسان قمری، کارشناس اقتصادی: صادرات غیرنفتی ایران در ۹ ماهه سال‌ جاری به رقم ۴۳.۱۴۰ میلیارد دلار رسید که نسبت به ارزش صادرات ۹ ماهه مدت مشابه سال گذشته (۳۶.۴۳۰ میلیارد دلار) از رشد ۱۸ درصدی برخوردار است. همچنین ارزش وزنی صادرات در دوره اعلامی در سال ۱۴۰۳، میزان ۱۱۶.۴۴۸ میلیون تن اعلام گردیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل (۱۰۱.۹ میلیون تن) ۱۳.۷۷ درصد رشد را نشان می‌دهد.

از سوی دیگر، میزان واردات کشور در این دوره ( ۹ ماهه ۱۴۰۳) برابر با ۵۰.۸۸۹ میلیارد دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۳(۴۸.۴۲۰ میلیارد دلار)، ۵ درصد افزایش را نشان می‌دهد.‌ از نظر وزنی نیز شایان ذکر است که ارزش وزنی واردات نه ماهه ۱۴۰۳، برابر با ۲۷.۹۴۱ میلیون تن بوده که نسبت به ۹ ماهه سال گذشته (۲۸.۷۰۰میلیون تن)، ۳.۱۶ درصد کاهش را نشان می‌دهد. 

فارغ از رشد ارزشی صادرات در بازه زمانی مورد بررسی به عنوان یک شاخص مثبت، در سایر شاخص‌های اثرگذار بر ساختار تجارت خارجی، وضعیت چندان مثبتی را نداشته‌ایم و شاهد افزایش وزنی صادرات ( ۱۳.۷۷ درصد)، افزایش ارزشی واردات و در نهایت کاهش وزنی واردات بوده‌ایم که در نهایت باعث افزایش میانگین ارزش هر تن کالای وارداتی از ۱۶۷۹.۷ دلار به ۱۸۲۱.۳ دلار (رشد ۸.۴ درصدی) شده است؛ ضمن آنکه ارزش هر تن کالای صادراتی از ۳۵۷.۵ دلار در نه ماهه سال ۱۴۰۲ به ۳۷۰.۴ دلار (رشد ۳.۶ درصد) در نه ماهه سال‌ جاری رسید. 

اما آنچه اهمیت دارد و لازم است تا به آن توجه جدی شود، وضعیت تجارت خارجی در آذرماه سال ۱۴۰۳و مقایسه آن با ماه قبل (یعنی آبان‌ماه) در جهت پیش‌بینی وضعیت تجارت خارجی در ماه‌های آینده و بررسی وضعیت آن از حیث مطابقت با برنامه‌ها و اسناد بالادستی (میانگین رشد ۲۳ درصدی صادرات در طول سال‌های برنامه هفتم پیشرفت) است. 

بر اساس آمار و اطلاعات موجود، میزان صادرات غیرنفتی در آذرماه سال ۱۴۰۳، از نظر وزنی و ارزشی به ترتیب ۱۲.۵۸ میلیون تن و ۴.۹۸۸ میلیارد دلار بوده که نسبت به ماه گذشته از نظر وزنی و ارزشی به ترتیب ۱۳.۲ و ۱۰.۹ درصد کاهش را نشان می‌دهد. همچنین وزن و ارزش واردات کشور در آذرماه سال‌ جاری به ترتیب، ۳.۴۱۶ میلیون تن و ۵.۷۴۲ میلیارد دلار بوده که نسبت به آبان‌ماه از نظر وزنی ۲۲ درصد رشد و از نظر ارزشی ۳۶.۲ درصد کاهش را نشان می‌دهد. 

از سوی دیگر تراز تجاری ماهانه کشور در آذرماه برابر با ۰.۷- میلیارد دلار , تراز تجاری آبان ۳.۴- میلیارد دلاری بود؛ بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده در قانون برنامه هفتم پیشرفت (رشد سالانه ۲۷ درصدی صادرات) لازم است تا صادرات سال ۱۴۰۳ به رقم ۶۰.۷ میلیارد دلار برسد که در این صورت باید شاهد صادرات ماهانه پنج میلیارد دلاری باشیم که با توجه به صادرات ۴.۹ میلیارد دلاری آذرماه، لازم است تا کسری دویست میلیون دلاری نسبت به میانگین ماهانه، در ماه‌های باقیمانده تا پایان سال جبران شود. 

نگاهی به میزان صادرات انجام شده در نه ماهه سال جاری (۴۳.۱۴۰ میلیارد دلار) نشان می‌دهد که بر اساس قانون برنامه هفتم باید صادرات در این مدت برابر با ۴۵ میلیارد دلار باشد که با توجه به رقم قطعی صادرات در این بازه زمانی، به میزان ۱.۸۶۰ میلیارد دلار از برنامه عقب است و لازم بوده در ماه‌های بعدی به نحوی جبران شود‌. به عبارت دیگر برای نیل به هدف ۶۰.۷ میلیارد دلاری صادرات در پایان سال‌ جاری، نیازمند صادرات ۱۷.۵۶۰ میلیارد دلاری هستیم و در این صورت باید طی ماه‌های دی، بهمن و اسفند، میزان صادرات ماهانه به ۵.۸ میلیارد دلار برسد.

میانگین صادرات ماهانه در نه ماهه منتهی به اول دی‌ماه سال ۱۴۰۳، برابر با  ۴.۷۹ میلیارد دلار بوده که در این صورت، تلاش مجموعه‌های سیاست‌گذاری و تصدیگری صادرات باید بر رشد ماهانه ۲۱ درصدی ماهانه نسبت به ماه‌های قبل متمرکز باشند.

نکته پایانی در این بخش، تاکید بر نسبت ارزش صادرات به واردات به عنوان یک شاخص اثرگذار در بررسی وضعیت تجارت خارجی و پیش‌بینی دوره‌های آتی است که بر این اساس نسبت ارزش صادرات به ارزش واردات در نه ماهه سال جاری برابر با ۰.۸۴ دلار بوده که بیانگر آن است که در قبال یک دلار واردات، فقط ۸۶ سنت صادرات صورت پذیرفته، در حالی که این نسبت به مدت مشابه سال قبل (۰.۷۵) از رشد ۱۲ درصدی برخوردار بود.