خالی فروشی نهاده‌ها و ۱۵ هشدار بی‌نتیجه به وزارت جهاد کشاورزی

به گزارش اقتصاد معاصر؛ در ماه‌های اخیر، موضوع کمبود و گرانی نهاده‌های دامی به یکی از دغدغه‌های اصلی تولیدکنندگان بخش کشاورزی و دامپروری کشور تبدیل شده است. بررسی‌های سازمان بازرسی کل کشور نشان می‌دهد که تخلفات گسترده‌ای در فرآیند ثبت سفارش و توزیع نهاده‌ها صورت گرفته و در مواردی حتی کالاهایی که هنوز وارد کشور نشده‌اند، به فروش رفته‌اند.

در حالی که سازمان بازرسی طی ماه‌های گذشته بیش از 15 بار نسبت به ضعف نظارت و عملکرد نامناسب وزارت جهاد کشاورزی در حوزه واردات نهاده‌ها و برنج هشدار داده بود، بی‌توجهی به این تذکرات موجب تداوم بحران در زنجیره تأمین و افزایش فشار بر تولیدکنندگان شده است.

افشای ابعاد تازه‌ای از نابسامانی در بازار نهاده‌های دامی

بر اساس گزارش‌ها، برخی واردکنندگان بدون بارگیری کالا از مبدأ خارجی، با ثبت کوتاژ گمرکی غیرواقعی و درج آن در سامانه بازارگاه، نهاده‌ها را به مرغداران و دامداران فروخته‌اند و مبالغ کلانی دریافت کرده‌اند؛ اما در عمل، هیچ نهاده‌ای تحویل نداده‌اند.

ثبت کوتاژ‌های گمرکی غیرواقعی در فرآیند واردات کالا

بنابراین گزارش محسنی اژه ای رئیس قوه قضاییه در این اراتباط اظهار داشت: بعضاً در مواردی شاهد هستیم که فرآیند ثبت سفارش برای واردات کالایی به داخل کشور طی می‌شود، اما کالای موردنظر وارد کشور نمی‌شود؛ در موضوع نهاده‌های دامی، این مسئله به وقوع پیوست؛ این موضوعی است که به هیچ وجه نباید آن را رها کنیم و باید مسئله مزبور را تا انتها پیگیری کنیم و اجازه ندهیم حقوق مردم و مصرف‌کنندگان تضییع شود.

رئیس قوه قضاییه بیان داشت: بعضاً افرادی که ثبت سفارش انجام می‌دهند، اساساً قصد واردات کالای مورد نظر را ندارند و یا اینکه کالای ثبت سفارش شده را از طُرقی غیر از طُرق رسمی و قانونی به فروش می‌رسانند؛ این قطعاً موضوع و معضلی است که سازمان بازرسی کل کشور باید با قدرت مورد پیگیری مجدانه قرار دهد. 

رئیس دستگاه قضا در ادامه به موضوع ثبت کوتاژ‌های گمرکی غیرواقعی در فرآیند واردات کالا نیز گریزی زد و گفت: ثبت «کوتاژ گمرکی» یا «همان کد شناسایی کالا» در سامانه بازارگاه و دریافت پول از تولیدکنندگان داخلی در شرایطی که کالایی از مبدأ خارج به مقصد داخل کشور بارگیری نشده است، موضوع بسیار جدی و حائز اهمیتی است که سازمان بازرسی و دستگاه‌های ذیربط باید با دقت و جامعیت مورد پیگیری قرار دهند. 

ایجاد اختلال در واردات توسط واردکنندگان عمده

بنابراین گزارش خداییان رئیس سازمان بازرسی نیز با بیان اینکه در مرحله ثبت سفارش کالا، نظارت کافی از سوی جهاد کشاورزی صورت نگرفته است، عنوان کرد: مدت زمان‌هایی که سفارش‌دهندگان برنج و نهاده‌های دامی می‌توانند با مراجعه به سامانه، ثبت سفارش انجام دهند، مدت زمان‌هایی خاص و محدود است که متاسفانه سامانه ثبت سفارش در پایان سال گذشته (1403) که یک زمان طلایی برای ثبت سفارش بوده، باز نشده است.

وی ادامه داد: در مقوله ثبت سفارش، همواره از سوی جهاد کشاورزی، سقف مشخصی برای ثبت سفارش تعیین می‌شود که از یک سو بلافاصله با ثبت سفارشِ واردکنندگان عمده، سقف میزان تعیین‌شده، پُر می‌شود و از سوی دیگر، از واردات کالا نیز خودداری صورت می‌گیرد و همین موضوع سبب کمبود و گرانی کالا می‌شود؛ این در حالی است که جهاد کشاورزی هم باید سقف میزان ثبت سفارش را افزایش دهد و هم زمان مشخصی را برای وارد کردن کالای سفارش‌دهندگان تعیین کند و در صورت عدم وارد کردن کالا در زمان تعیین شده، اجازه دهد که سایرین نسبت به وارد کردن کالا اقدام کنند.

خداییان تصریح کرد: در بررسی‌های صورت گرفته مشخص شد که متاسفانه از سوی وزارت جهاد کشاورزی، نظارت کافی بر سامانه بازارگاه نیز صورت نگرفته است و از همین رو برخی واردکنندگان، اقدام به خالی‌فروشی می‌کنند بدین معناکه قبل از بارگیری نهاده در کشور خارجی، کار‌های اداری مربوط به پیش‌اظهاری را در گمرک انجام می‌دهند و کوتاژ را دریافت کردهو با وارد کردن همان کوتاژ در سامانه بازارگاه، نهاده‌ای که هنوز بارگیری نشده را به فروش می‌رسانند و پول را از دامدار و مرغ‌دار می‌گیرند و در نهایت، نهاده‌ای هم تحویل نمی‌دهند.

وی افزود:گاهی چندین ماه طول می‌کشد و نهاده‌ای در اختیار مرغ‌دار و دامدار قرار نمی‌گیرد و این موضوع، منجر به وارد آمدن خسارت به آنها می‌شود.

خالی فروشی یک میلیون تنی نهاده‌های دامی

خداییان گفت: کوتاژ باید زمانی وارد سامانه بازارگاه شود که اولاً قبض انبار وجود داشته باشد و دستگاه‌هایی که باید در خصوص نهاده نظر خود را اعلام کنند، نظر خود را اعلام کرده باشند. هم اکنون بر اساس آخرین آمار، بیش از یک میلیون تن انواع نهاده به فروش رفته و پول آن دریافت شده، اما اقدامی برای توزیع آنها صورت نگرفته است.

رئیس سازمان بازرسی عنوان کرد: اقدام دیگری که برخی واردکنندگان انجام می‌دهند این است که بعد از اقدام به فروش نهاده و عدم تحویل آن در موعد مقرر، با فرستادن افرادی نزد مرغ‌دار و دامدار، وجوه مازادی را از آنها مطالبه می‌کنند تا اصطلاحاً نهاده را زودتر به دست‌شان برسانند.

خداییان گفت: دیگر اقدامی که در سامانه بازارگاه شاهد آن هستیم و متاسفانه جهاد کشاورزی نظارت لازم را بر آن ندارد، این است که در این سامانه اجازه داده شده واسطه‌ها و دلال‌ها نیز خرید نهاده انجام دهند و آن را با قیمت بیشتری به دست دامدار و مرغ‌دار برسانند.

خداییان با بیان اینکه عدم تخصیص به موقع ارز از سوی بانک مرکزی نیز یکی دیگر از عوامل گرانی برنج طی مدت اخیر بوده است، گفت: سازمان بازرسی از سال گذشته تا کنون، بیش از 15 مکاتبه هشدارگونه با مسئولان جهاد کشاورزی و سایر مسئولان ذیربط در زمینه واردات نهاده‌های دامی و برنج داشته است که توجه لازم به آنها نشده است.

خسارت سنگین به دامداران مرغداران و بی‌اعتمادی در بازار
به گزارش تسنیم این تخلفات منجر به زیان سنگین تولیدکنندگان و بی‌ثباتی بازار شده است. دامداران و مرغداران نه‌تنها با کمبود نهاده مواجه‌اند، بلکه برای دریافت همان نهاده‌ها مجبور به پرداخت مبالغ اضافی به واسطه‌ها شده‌اند؛ امری که به تضعیف امنیت غذایی کشور نیز دامن می‌زند.

با توجه به گستردگی تخلفات، انتظار می‌رود وزارت جهاد کشاورزی ضمن شفاف‌سازی فرآیندهای ثبت سفارش، کنترل دقیق سامانه بازارگاه و برخورد با عوامل خالی‌فروشی را در اولویت قرار دهد. همچنین باید سامانه‌های نظارتی به‌روزرسانی و دسترسی به داده‌های واقعی تضمین شود.

اذهان عمومی منتظر شفاف سازی وزارت جهاد کشاورزی و بانک مرکزی

ساماندهی بازار نهاده‌ها بدون همکاری جدی میان وزارت جهاد کشاورزی، بانک مرکزی، گمرک و سازمان بازرسی ممکن نیست. تنها با اصلاح سیاست‌های نظارتی، شفاف‌سازی مسیر واردات و برخورد قاطع با متخلفان می‌توان از تکرار چنین پدیده‌هایی جلوگیری کرد و اعتماد از دست‌رفته تولیدکنندگان را بازگرداند./ تسنیم