به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ نهضت ملی مسکن، یکی از طرح‌های بزرگ دولت سیزدهم برای تامین مسکن اقشار کم‌درآمد، از سال‌ها پیش در سراسر کشور آغاز شده است. با این حال، پیشرفت این طرح در برخی از مناطق با مشکلات جدی مواجه است که موجب نارضایتی مردم و نمایندگان مجلس شده است.
خبرنگار اقتصاد معاصر در این گزارش، وضعیت پروژه‌های مسکن در مناطق مختلف کشور و موانع پیش روی آن را در مصاحبه با نمایندگان مختلف بررسی کرده است.
محسن بیگلری، نماینده مردم بانه و سقز در مجلس شورای اسلامی در این‌باره به خبرنگار اقتصاد معاصر می‌گوید: «در استان کردستان، مشکلات زمین و کمبود منابع مالی باعث شده که پروژه‌ها با تاخیر شدید روبه‌رو شوند. در حوزه انتخابیه بنده به خصوص شهر بانه، در بحث تامین زمین مشکل جدی داریم اما مشکلات تامین زمین و آماده‌سازی آن، باعث شده که بسیاری از پروژه‌ها هنوز در مراحل ابتدایی باقی بمانند. برخی از متقاضیان هنوز در تعیین تکلیف زمین مشکل دارند. به کار مسؤولان استانی نمره قبولی نمی‌دهم. یکی از مشکلات در سقز مصرف پول متقاضیان برای آماده‌سازی بوده، در صورتی که آماده‌سازی وظیفه دولت است.»
احمد فاطمی، نماینده مردم بابل در مجلس شورای اسلامی در این‌باره به خبرنگار ما گفت: «در استان مازندران و به خصوص بابل، پیشرفت پروژه‌های نهضت ملی مسکن به طور کلی رضایت‌بخش نبوده است. مازندران جمعیت متراکمی دارد که نیاز به مسکن را بسیار افزایش می‌دهد. به عنوان نماینده مردم از وضعیت مسکن رضایت ندارم. بیشترین پیشرفت در شهرستان قائمشهر با حدود ۳۰-۳۵ درصد ثبت شده و در دیگر شهرستان‌ها، مشکلات زیادی در زمینه تملک زمین، معارضات قانونی و ناتوانی در تکمیل پروژه‌ها گزارش شده است.»
در ادامه به سراغ فاطمه محمدبیگی، نماینده مردم قزوین، آبیک و البرز در مجلس شورای اسلامی رفتیم. وی در این‌باره به خبرنگار ما گفت: «پیشرفت پروژه‌های نهضت ملی مسکن در قزوین نسبتا خوب است و رتبه دوم تولید مسکن به استان ما اختصاص دارد اما همچنان با تاخیر‌هایی در تحویل واحدهای مسکونی نسبت به قول‌هایی که داده شده بود (تحویل دوساله مسکن) مواجه هستیم و با نابسامانی در پاسخگویی دولت در برابر افراد صاحب مسکن مواجه شده‌ایم. تاخیر در تحویل واحد‌ها عمدتا ناشی از عدم ارائه تسهیلات بانکی مناسب و بهره‌های کم برای اقشار کم درآمد است. در تلاش برای جبران این کمبود، اقدامات ویژه‌ای برای افزایش سرمایه بانک مسکن صورت گرفته اما هنوز نقشه راه مشخصی از دولت چهاردهم در مساله مسکن نمی‌بینیم و باید کمی به دولت وقت بدهیم.»
ولی داداشی، نماینده مردم آستارا نیز به خبرنگار اقتصاد معاصر گفت: «وضعیت نهضت ملی مسکن درآستارا بسیار وخیم است و از نهضت ملی مسکن راضی نیستیم. با توجه به مشکلی که در استان داریم و تعارض قانونی در آیین‌نامه‌ها با چالش‌هایی مواجه هستیم.
وی با اشاره به بدهی بنیاد مسکن آستارا به یک بانک، گفت: «این بانک تسهیلات در همه شهر‌های استان گیلان را مسدود کرده که لازمه رفع این مشکل ورود استان‌دار و مسؤولان دستگاه‌های نظارتی است. در آستارا پیشرفت‌ها در حد پی‌ریزی است. مسدودسازی بانک در آخر دولت سیزدهم اتفاق افتاد و دولت چهاردهم تاکنون به این مساله ورود نکرده است.»
فتح‌الله توسلی، نماینده مردم بهار و کبودرآهنگ درباره آخرین وضعیت نهضت ملی مسکن در حوزه انتخابیه خود گفت: «در این حوزه، برخی پروژه‌ها از دولت آقای احمدی نژاد باقی مانده که به مسکن مهر شهرت دارد اما در بحث نهضت ملی مسکن مشکلات عمده‌ای در تامین زمین مناسب برای پروژه‌ها وجود دارد، زیرا اغلب زمین‌های ما، زمین‌های درجه یک کشاورزی است. برخی ساخته‌ها به دلیل ناایمن بودن پی ساختمان تخریب و دوباره استارت ساخت آنها خورده است. با وجود برخی مشکلات با اوقاف و کمیته امداد، پیشرفت قابل توجهی در تکمیل واحد‌ها صورت نگرفته اما می‌توان از تلاش‌ها رضایت داشت، چراکه با وجود همه مشکلات برخی پروژه‌ها برای ادامه ساخت به خود متقاضیان سپرده شده است. در بهترین حالت به بالای ۵۵ درصد پیشرفت و در بدترین حالت به ۲۰ درصد رسیده است. در مجموع پیشرفت قابل قبول بوده اما سرعت در دولت چهاردهم خیلی کند است.»
سیدعبدالکریم هاشمی، نماینده مردم میناب، رودان، سیریک، بشاگرد، جاسک نیز می‌گوید: «طرح نهضت ملی مسکن در حال اجراست اما مردم با چالش‌هایی مانند کندی پیشرفت پروژه‌ها، عدم پرداخت به موقع تسهیلات، افزایش سهم مشارکت مالی متقاضیان و تاثیرات تورم مواجه‌اند. برخی فازها، مانند شهرستان سیریک، بیش از ۵۰ تا ۶۰ درصد پیشرفت داشته‌اند اما در میناب و رودان پیشرفت بین ۲۰ تا ۵۰ درصد است. انتظار می‌رود دولت با تسریع اجرای پروژه‌ها، واگذاری زمین و تامین اعتبارات، روند پیشرفت را بهبود بخشد.»
مهرداد لاهوتی، نماینده مردم لنگرود نیز تصریح کرد: «حدود ۸۰۰۰ نفر در طرح نهضت ملی مسکن ثبت‌نام کرده‌اند که پس از پالایش، ۲۰۰۰ نفر واجد شرایط شناخته شده‌اند. تاکنون برای ۵۰۰ نفر عملیات اجرایی آغاز شده و پروژه‌های ۱۸۰ واحدی (با پیشرفت ۳۰ تا ۴۰ درصد) و ۳۷۰ واحدی (در مرحله کلنگ‌زنی) در حال انجام است. همچنین در طرح جوانی جمعیت، زمین‌هایی برای ۱۷۰ نفر آماده شده است.»
محمدرضا صباغیان، نماینده مردم ابرکوه، بافق، بهاباد، خاتم و مهریز در مجلس شورای اسلامی نیز به خبرنگار اقتصاد معاصر گفت: «در سطح استان، روند اجرای پروژه نهضت ملی مسکن مطلوب بوده اما در برخی شهرستان‌های حوزه انتخابیه بنده عملکرد متفاوتی مشاهده می‌شود. برخی شهرستان‌ها پیشرفت ۴۰ تا ۷۰ درصدی در فاز اول داشته‌اند، در حالی که برخی دیگر همچنان در مرحله طراحی یا تامین زمین قرار دارند. در مجموع، روند اجرای پروژه مناسب ارزیابی می‌شود اما در برخی مناطق با کندی همراه است که انتظار می‌رود اقدامات لازم برای تسریع در روند اجرا انجام شود.»
علی کشوری، نماینده مردم قائمشهر، سوادکوه، سیمرغ، جویبار در مجلس شورای اسلامی نیز تاکید کرد: «پیشرفت پروژه‌های نهضت ملی مسکن در شهرستان‌های حوزه انتخابیه بنده چندان چشم‌گیر نبوده است. بیشترین میزان پیشرفت مربوط به قائمشهر با ۳۰ تا ۳۵ درصد است، در حالی که در جویبار مشکلات تملک زمین وجود دارد و در سیمرغ پیشرفت محسوسی مشاهده نشده است. بیشتر متقاضیان از اقشار کم‌درآمد هستند و با وجود پرداخت مبالغی، همچنان در انتظار پیشرفت پروژه‌ها هستند. برخی مشکلات با پرداخت‌های جزئی به پیمانکاران قابل حل بوده و برخی دیگر، مانند مسائل حقوقی اراضی، با پیگیری اداری برطرف می‌شود. لازم است وزارت راه و شهرسازی برای تسریع در اجرای پروژه‌ها اقدام جدی‌تری انجام دهد.»
در حالی که اجرای پروژه‌های مسکن در کشور روند کندی داشته، عامل اصلی این مساله عدم تامین تسهیلات بانکی و تامین اراضی است.
با وجود الزام بانک‌ها به پرداخت وام در قانون جهش تولید مسکن، برخی بانک‌ها از اجرای تعهدات خود سر باز زده و بانک مرکزی وزارت اقتصاد نیز در این زمینه عملکرد مناسبی نداشته است. ضرورت دارد که همه دستگاه‌های مسؤول برای جلوگیری از بحران عرضه و تقاضای مسکن، در اجرای این طرح مشارکت فعال‌تری داشته باشند.
در مجموع، با وجود تلاش‌های دولت و وزارت راه و شهرسازی، همانگونه که مطرح شد، پیشرفت طرح نهضت ملی مسکن در بسیاری از مناطق کشور با کندی مواجه است.
مشکلات اساسی همچون تامین زمین، تعارضات حقوقی، تامین تسهیلات مناسب و عدم هماهنگی میان نهاد‌های مختلف، از مهم‌ترین موانع پیش روی این طرح به شمار می‌روند.
نمایندگان مردم در مجلس از دولت خواسته‌اند که با اتخاذ تدابیر موثر، مشکلات را حل کرده و پروژه‌ها را در سریع‌ترین زمان ممکن تکمیل کنند تا مردم بتوانند خانه‌دار و از این طرح بهره‌مند شوند.
تاکید بر ضرورت مدیریت جهادی، نظارت دقیق و تسریع در روند اجرایی پروژه‌ها از سوی همه نهاد‌های مسؤول، می‌تواند راه‌گشای مشکلات موجود در نهضت ملی مسکن باشد و این طرح را به هدف اصلی خود که تامین مسکن مناسب برای اقشار کم‌درآمد است، برساند.
مشکلات مشترک در اغلب استان‌ها شامل کمبود منابع مالی، تاخیر در تامین زمین، مشکلات حقوقی و معارضات قانونی است که مانع پیشرفت سریع پروژه‌ها می‌شود.
در اغلب پروژه‌ها طبق موارد مطره شده، پیشرفت‌ها کند بوده و نیاز به تسریع در تامین منابع و تسهیلات مالی برای تکمیل پروژه‌ها وجود دارد. دولت و نهاد‌های مربوطه باید توجه بیشتری به مشکلات مناطق مختلف در حوزه مسکن داشته باشند و اقدامات اساسی و فوری برای حل معضلات موجود انجام دهند.