تحول در نظام تامین مالی؛ از توسعه ابزارهای بانکی تا حمایت از خانوارها و بنگاهها
به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ بانک مرکزی امروز، ۲۰ بهمن میزبان رویدادی مهم در حوزه تامین مالی بود. این نشست با حضور محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، محمد شیریجیان، معاون سیاستگذاری پولی و بانکی، اصغر ابوالحسنی، قائممقام بانک مرکزی و مدیران عامل بانکها، برگزار شده و در آن از کارت رفاهی متصل به اوراق گام رونمایی شد.
محمد شیریجیان، معاون سیاستگذاری پولی و بانکی بانک مرکزی در مراسم آیین رونمایی از کارت رفاهی متصل به اوراق گام گفت: «امروز شاهد رونمایی از محصولی هستیم که در واقع مصداقی از یک تغییر پارادایم در نظام مالی کشور است. این محصول میتواند تاثیرات مثبتی در سطح کلان اقتصادی داشته باشد. همان طور که مستحضرید، رویکرد و پارادایم حاکم بر نظام تامین مالی فعلی که شبکه بانکی نیز سهم قابل توجهی در آن دارد، معمولا به ایجاد یک دوگانگی در تامین مالی بین خانوارها و مصرفکنندگان، بنگاهها یا تامین مالی دولت منجر میشود. در نهایت، همواره این پرسش مطرح بوده که نظام تامین مالی کشور باید منابع محدود خود را به کدام یک از این بخشها اختصاص دهد.»
وی در ادامه افزود: «طی ۳ سال اخیر، سهم مصرفکنندگان نهایی و خانوارها بیش از ۱۱ درصد افزایش داشته است. این مساله موجب شده که بهرهمندی بنگاههای اقتصادی از منابع مالی کشور محدودتر شده و تامین مالی آنها با تنگنا مواجه شود. علاوه بر این، تامین مالی دولت نیز بر شدت این مساله افزوده است. بنابراین، نیاز به تغییر رویکرد پارادایم تامین مالی کشور کاملا محسوس است؛ تغییری که بتواند منابع اعتباری کشور را به صورت حداکثری در زنجیرههای ارزش و بنگاههای اقتصادی به گردش درآورد.»
شیریجیان اشاره کرد: «در سالهای اخیر شاهد بودهایم که مدل تامین مالی، علاوه بر ایجاد نارضایتی در میان بانکها، مشکلات متعددی را در نظام پولی کشور به وجود آورده است؛ ابزاری که امروز از آن رونمایی میشود، دقیقا با هدف رفع این چالشها طراحی شده و تمامی اهداف و برنامههای مدنظر را محقق میسازد. این ابزار از یکسو به تامین مالی خانوارها و مصرفکنندگان نهایی کمک میکند و از سوی دیگر، منابع اعتباری کشور را به شکلی موثر در زنجیرههای ارزش به گردش درمیآورد.»
وی همچنین افزود: «همچنین، تامین مالی از سوی نظام بانکی کشور منجر به تشدید ناترازی نمیشود وبانکها بر فعالیتهای سالم خود متمرکز میشوند و درآمدهایشان را از محل ارائه خدمات بانکی و کارمزدها تامین کنند. از سوی دیگر، این مدل تامین مالی، برخلاف رویکردهای پیشین باعث افزایش حجم نقدینگی و مشکلات ناشی از آن نخواهد شد. تمرکز مقام سیاستگذاری پولی بر توسعه این ابزارها و تامین زیرساختهای فنی متناسب با این رویکرد از اهمیت ویژهای برخوردار است.»
وی در تشریح فرایند این ابزار تصریح کرد: «برای تشریح فرآیند این ابزار باید گفت که در اواخر سال گذشته، شیوهنامه ابزار کارت رفاهی متصل به اوراق گام ابلاغ شد. این شیوهنامه حاصل کار مشترک در شبکه بانکی و مجموعههای مختلف داخل بانک مرکزی است. پس از ابلاغ فرمها و فرآیندهای مربوطه با شبکه بانکی به اشتراک گذاشته شد و پس از بررسیهای لازم، چهار بانک رفاه، ملت، تجارت و سپه به صورت پایلوت انتخاب شدند. امروز در مجموعه بانک رفاه، رونمایی از این محصول انجام میشود و امیدواریم که دامنه اجرای آن به تدریج گسترش یابد.»
تمرکز بر تامین مالی خانوارها و توسعه ابزارهای نوین بانکی
در ادامه محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی در مراسم آیین رونمایی از کارت رفاهی متصل به اوراق گام با تاکید بر اهمیت تامین مالی و نقش شبکه بانکی در اقتصاد کشور اظهار داشت: «در حال حاضر، نظام بانکی بار اصلی تامین مالی را در کشور بر عهده دارند، در حالی که در بسیاری از کشورهای دنیا، بازار سرمایه نقش پررنگی ایفا میکند. با این وجود، تامین مالی بنگاهها و خانوارها همچنان از دغدغههای اصلی نظام بانکی است.»
وی با اشاره به اهمیت بانکهای توسعهای و تخصصی گفت: «در قانون برنامه هفتم پیشرفت، موضوع تخصصیسازی بانکها مطرح شده و ما نیز به دنبال اجرای این قانون هستیم. متاسفانه در حدود ۴۰ سال گذشته، بانکهای تخصصی کشور توسعه کافی نیافتهاند و بسیاری از بانکها، فعالیتهای تجاری و توسعهای را با هم ترکیب کردهاند که یکی از آسیبهای جدی نظام بانکی محسوب میشود. اگر تامین مالی تولید به درستی انجام نشود، رشد اقتصادی دچار آسیب شده و در نهایت مشکلاتی مانند کاهش درآمد سرانه و مسائلی در حوزه فقر به وجود خواهد آمد.»
رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: «طی چند ماه اخیر، تمرکز ویژهای بر تامین مالی بنگاهها داشتهایم. طرحی تحت عنوان ۲۵۰ همت اوراق گواهی سپرده خاص که در سال گذشته با عددی کمتر شروع کردیم و تاثیرگذار بوده، در سال جاری با ۲۵۰ همت شروع شده و به زودی پرژهها تامین مالی خواهد شد. از ۲۵۰ همت برنامهریزی شده، ۲۰۰ همت برای بخش صنعت و ۵۰ همت برای بخش کشاورزی محقق خواهد شد. این اقدامات در جهت جلوگیری از مشکلات مالی و انسداد منابع برای فعالیتهای تولیدی کشور است.»
این مقام بانکی با اشاره به اهمیت تامین مالی خانوارها تصریح کرد: «خوشبختانه در این حوزه پیشرفت خوبی داشتهایم. سهم تامین مالی خرد برای خانوارها در شبکه بانکی از ۱۲ درصد به بیش از ۲۲ درصد افزایش یافته که نشاندهنده عملکرد مثبت در این بخش است. علاوه بر تسهیلاتی مانند وام ازدواج و فرزندآوری، برنامه جدیدی برای تامین مالی زنجیرهای (هم بنگاه و هم خانوار) در دستور کار قرار گرفته است. ۱۱۵۰ همت تامین مالی جدید برای سال جاری پیشبینی شده که بخش زیادی از آن از منابع داخلی تامین خواهد شد.»
وی در ادامه بیان کرد: «بخشی دیگر از طریق اوراق گام انجام میشود که میتواند به شکل اوراق گام و کارت رفاهی باشد. «گام» که یک ابزار زیر خط اعتباری است، در حال توسعه بوده و در سال جاری توافقات خوبی برای اجرای گستردهتر آن انجام شده است.»
فرزین گفت: «ابزار جدید تامین مالی خانوارها که با همکاری بانکهای رفاه، ملت، تجارت و سپه آمادگی اجرای آن را دارند، به ویژه برای خرید کالاهای اساسی و با دوام بسیار مناسب است. ۳۰۰ میلیون تومان سقف اعتبار و بازپرداخت ۲۴ ماهه بوده و این ابزار با کارمزد پایین (۲.۵ تا ۴ درصد) در نظر گرفته شده تا هزینههای تامین مالی برای خانوارها کاهش یابد.»
وی تاکید کرد: «تمرکز اصلی ما بر روی کاهش هزینههای تامین مالی خانوارها است تا مردم بتوانند با سهولت بیشتری نیازهای خود را تامین کنند.»