۳۵ درصد ظرفیت سدها رسوب است/ خاک قربانی توسعه ناپایدار شد

به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ فرسایش خاک یکی از بزرگترین چالش‌های زیست‌محیطی و کشاورزی کشور محسوب می‌شود که تاثیرات منفی زیادی بر تولیدات کشاورزی، منابع آبی و توسعه پایدار دارد. به‌ گفته کارشناسان، سالانه بیش از دو میلیارد تن خاک در ایران فرسایش می‌یابد که این میزان فرسایش منجر به کاهش کیفیت زمین‌های کشاورزی، تخریب اکوسیستم‌ها و افزایش خطر سیلاب‌ها می‌شود. 

در همین راستا علی تیموری، رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با اشاره به گزارش پژوهشکده آب و خاک اعلام کرد: «سالانه بیش از ۲ میلیارد تن فرسایش خاک در کشور رخ می‌دهد که معادل ۱۵ تن در هکتار است. این رقم نشان‌دهنده شرایط نامناسب در حوزه حفاظت از خاک است. علاوه بر این، ۳۵ درصد از حجم سدهای کشور دچار رسوب‌گذاری شده‌اند که این امر کارایی سدها را کاهش داده و مدیریت منابع آبی را با چالش مواجه کرده است.»   

فرسایش خاک در ایران به دلایل مختلفی، از جمله برداشت‌های بی‌رویه از اراضی کشاورزی، تغییرات اقلیمی، کمبود پوشش گیاهی و فعالیت‌های صنعتی و عمرانی تشدید می‌شود. این میزان فرسایش نه فقط به خاک‌های حاصلخیز کشور آسیب وارد می‌کند، بلکه باعث کاهش نفوذپذیری خاک، کاهش ظرفیت ذخیره آب‌های زیرزمینی و افزایش خطر سیلاب‌ها می‌شود. به علاوه، خاک‌های فرسوده نمی‌توانند به‌ طور موثر در کشاورزی و تولید محصولات غذایی استفاده شوند که این موضوع خود تهدیدی جدی برای امنیت غذایی کشور به‌ شمار می‌رود.

راهکارهای مقابله با فرسایش خاک

کارشناسان و مسؤولان محیط‌ زیست برای مقابله با فرسایش خاک، برنامه‌های مختلفی را در دست اجرا دارند. یکی از این برنامه‌ها، توسعه پوشش گیاهی است که به‌ عنوان یک عامل مهم در جلوگیری از فرسایش خاک شناخته می‌شود. ایجاد مناطق حفاظتی و تثبیت خاک با استفاده از گیاهان مقاوم به خشکی و گیاهان پوششی می‌تواند به کاهش سرعت فرسایش کمک کند. همچنین استفاده از روش‌های نوین کشاورزی مانند کشاورزی حفاظتی و کاهش شخم‌زدن زمین‌ها می‌تواند به بهبود وضعیت خاک و کاهش فرسایش کمک کند. علاوه بر این، جلوگیری از فعالیت‌های صنعتی و عمرانی در مناطق آسیب‌پذیر و افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت حفاظت از خاک، از دیگر اقدامات مورد نیاز است. 

فرسایش خاک نه فقط تاثیرات منفی بر کشاورزی دارد، بلکه بر منابع آبی کشور نیز تاثیرگذار است. خاک‌های فرسوده نمی‌توانند به‌ طور موثر آب‌های بارانی را جذب کنند و این موضوع منجر به کاهش آب‌های زیرزمینی و افزایش سیلاب‌ها می‌شود. در نتیجه، بهبود وضعیت خاک و مقابله با فرسایش آن، به‌ طور مستقیم با حفظ منابع آبی و کاهش بحران کم‌آبی کشور مرتبط است. 

برای مقابله با فرسایش خاک، لازم است که برنامه‌های مدیریت منابع طبیعی و کشاورزی با دقت بیشتری طراحی و اجرا شوند. احیای جنگل‌ها، استفاده از روش‌های کاشت و برداشت مناسب و حفاظت از خاک از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند به کاهش فرسایش و افزایش بازده محصولات کشاورزی کمک کنند. 

در نتیجه، فرسایش خاک به عنوان یک معضل جدی نه فقط تولید محصولات کشاورزی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بلکه نیاز به توجه همه‌جانبه و اقدامات موثر را نمایان می‌سازد. اگر به این مساله توجه نشود، ممکن است معضلات جدی‌تری برای امنیت غذایی و توسعه پایدار به وجود آید. 

بر اساس این گزارش، فرسایش خاک یکی از مشکلات بزرگ زیست‌محیطی ایران است که تاثیرات منفی زیادی بر کشاورزی، منابع آبی و امنیت غذایی کشور دارد. برای مقابله با این بحران، نیاز به همکاری‌های گسترده میان دولت، کارشناسان محیط‌زیست و مردم وجود دارد. توسعه پوشش گیاهی، استفاده از روش‌های کشاورزی نوین و افزایش آگاهی عمومی می‌تواند در کاهش فرسایش خاک و حفظ منابع طبیعی کشور موثر باشد.