لزوم مدیریت منابع آب زیرزمینی

به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ دولت به‌ عنوان مسوول حفظ منابع طبیعی و آب‌های کشور، وظیفه دارد که از تولیدات کشاورزی حمایت کند. محصولات کشاورزی از مهم‌ترین ارکان اقتصاد کشور به‌ شمار می‌روند و برای ادامه این فرآیند، منابع آبی حیاتی هستند. اما سوالی که مطرح می‌شود، این است که چرا گاهی اوقات از حفر چاه‌های آب جلوگیری می‌شود؟ برای پاسخ به این سوال، باید شرایط مدیریت منابع آب را در دو حالت مختلف بررسی کرد که یکی شرایط تعادل و دیگری شرایط غیرمتعادل است. 

در شرایط تعادل، مدیریت منابع آبی به‌ صورت طبیعی و طبق نیازهای واقعی انجام می‌شود اما زمانی که به سیستم آبی فشار زیادی وارد می‌شود، مانند برداشت‌های بی‌رویه از چاه‌های مجاز یا حفر چاه‌های غیرمجاز، این شرایط به سرعت به وضعیت غیرمتعادل تبدیل می‌شود. در چنین شرایطی، منابع آبی با بحران مواجه می‌شوند و آسیب‌های جدی به آبخوان‌ها وارد خواهد شد. 

یکی از چالش‌های عمده در مدیریت منابع آب، شناسایی و کنترل چاه‌های غیرمجاز است. حفر این چاه‌ها به‌ ویژه در دشت‌های ممنوعه، می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به سفره‌های آب زیرزمینی وارد کند.

در بسیاری از موارد، شناسایی این چاه‌ها برای وزارت نیرو دشوار است و این امر باعث می‌شود که مدیریت منابع آبی به‌ طور موثر انجام نشود. در این راستا، باید اقداماتی همچون انسداد چاه‌های غیرمجاز را در دستور کار قرار داد. با این حال، جبران خسارات مالی ناشی از انسداد این چاه‌ها برای صاحبان آن‌ها می‌تواند به‌ عنوان راهی برای همکاری بهتر با قانون در نظر گرفته شود. 

یکی دیگر از بحران‌های ناشی از برداشت بی‌رویه آب، کاهش سطح آب زیرزمینی و کاهش کیفیت آن است. در بسیاری از مناطق، آب‌های زیرزمینی به دلیل برداشت بیش از حد، به سمت آب‌های شور سوق پیدا کرده‌اند. در این شرایط، علاوه بر کاهش ذخایر آب شیرین، امکان استفاده از آب‌های شور نیز وجود ندارد و این به معنای پایان عمر بسیاری از چاه‌ها خواهد بود. 

برای کنترل این وضعیت، استفاده از کنتورهای هوشمند به‌ منظور اندازه‌گیری دقیق برداشت آب از منابع زیرزمینی پیشنهاد می‌شود. این کنتورها امکان مدیریت هوشمند و کنترل حجم برداشت آب را به کشاورزان می‌دهند و به‌ این‌ ترتیب می‌توانند از برداشت‌های غیرمجاز و خارج از سقف مجاز جلوگیری کنند. این اقدامات می‌توانند به حفظ و مدیریت بهینه منابع آبی کمک کرده و از بحران‌های آتی جلوگیری کنند. 

با توجه به اینکه بیش از ۶۰ درصد منابع آب شرب کشور از آب‌های زیرزمینی تامین می‌شود، بحران اصلی در بخش آب‌های زیرزمینی است. بنابراین، مشارکت مردم و آگاهی‌رسانی به آن‌ها در خصوص اهمیت مدیریت منابع آبی ضروری خواهد بود. فقط در صورتی که مردم خود را مالک آب ندانند و در مدیریت منابع آبی همکاری کنند، می‌توان امیدوار بود که بحران‌های آبی در آینده به حداقل برسند. 

این واقعیت که جنگ‌های آینده ممکن است بر سر منابع آبی شکل گیرد، نشان می‌دهد که تهدیدهای جدی در برابر منابع آبی وجود دارد و همه باید برای حفظ این منابع حیاتی تلاش کنند.