ایجاد مناطق آزاد تجاری در جهان طی شش دهه گذشته به عنوان ابزاری موثر برای توسعه صادرات صنعتی و ادغام در اقتصاد جهانی مطرح بوده است. ایران نیز از دهه ۱۳۳۰ با هدف بهرهگیری از این ظرفیتها، گامهایی برای ایجاد این مناطق برداشت اما با گذشت بیش از چهار دهه از شکلگیری رسمی نخستین منطقه آزاد، چالشهای ساختاری، مدیریتی و قانونی موجب شده تا این مناطق به جای ایفای نقش محرک اقتصادی، با انحراف از اهداف اصلی خود مواجه شوند و برخی مسائل از جمله فرار مالیاتی، قاچاق کالا و ناکارآمدی در مدیریت، چالشهای جدی در مسیر تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی ایجاد کنند.