
پرچمداری هوشمصنوعی در بخش مالی دولت چین

اقتصاد معاصر-حجت بینآبادی، پژوهشگر حوزه بودجه و بانکی: چین به عنوان یکی از کشورهای پرچمدار در عرصه فناوریهای پیشرفته در سالیان اخیر، گامهای بلندی به منظور استفاده از هوش مصنوعی (AI) در بخشهای مختلف اقتصادی و مدیریتی برداشته است. در حالی که نظام مدیریت مالی بخش عمومی (PFM) آن نیز همواره یکی از این حوزههای کلیدی لحاظ میشود.
کارکرد نوآوریهای هوش مصنوعی در نظام مدیریت مالی بخش عمومی چین
این کشور در سالهای اخیر از هوش مصنوعی برای بهبود فرآیندهای مختلف مالی دولتی، ایجاد شفافیت و دقت در تخصیص منابع عمومی استفاده کرده است. دراین زمینه پیشبینی و تخصیص منابع مالی به شدت حائز اهمیت است؛ بدین جهت وزارت دارایی چین با ایجاد سکوهای تحلیلی مبتنی بر هوش مصنوعی و به کمک الگوریتمهای یادگیری ماشین و پردازش دادههای کلان (Big Data)، روندهای مالی را مورد تحلیل و پیشبینی قرار داده و ابزارهای بسیار مناسبی برای مقامات دولتی در تخصیص بهینه بودجههای عمومی ایجاد کرده است.
درحال حاضر سیستمهای نظارت مالی مبتنی بر هوش مصنوعی به واسطه شبیهسازی روندهای مالی پیشرو و بررسی عملکرد گذشته بودجههای دولتی، به صورت خودکار بر هزینهها نظارت کرده و هشدارهای فوری درباره عدم تطابق با قانون بودجه یا هدررفت منابع مالی ارسال میکنند.
ضمنا چین برای شناسایی و جلوگیری از انحراف و تخلفات مالی در بخش عمومی، به وسیله استقرار سیستمهای نظارت هوش مصنوعی در استانهای مختلف این کشور، تحلیل رفتارهای غیرمعمول و شفافسازی تراکنشها در بخشهای مختلف دولتی را به نحو مطلوب انجام میدهد. این فناوری فوقالعاده به مسؤولان دولتی اجازه میدهد تا عملکرد مالی پروژهها را براساس جدول زمانی از پیش تعیینشده در دورترین نقاط جغرافیایی کشور رصد و ارزیابی کنند.
سرمایهگذاریهای هنگفت چین در PFM
برای پیادهسازی نوآوریهای هوش مصنوعی در نظام مالی بخش عمومی چین، سرمایهگذاریهای گستردهای انجام شده است. طبق اعلام دفتر برنامهریزی اقتصادی ملی در برنامه پنجساله چهارم این کشور (۲۰۲۵-۲۰۲۰)، بیش از ۱۰ میلیارد دلار برای تحقیق و توسعه در زمینه هوش مصنوعی در حوزههای مختلف بخش عمومی در نظر گرفته شده است. این سرمایهگذاریها بیشتر معطوف به شاخههایی همچون سیستمهای یادگیری ماشین، پردازش زبان طبیعی، تحلیل دادههای کلان و ایجاد زیرساختهای مناسب هستند.
هوشمصنوعی در قوانین مالی چین
کنگره ملی خلق (NPC) به عنوان نهاد عالی قانونگذاری در چین، برای توسعه هوش مصنوعی در نظام حکمرانی این کشور، قوانین مختلفی را تصویب کرد. دراین راستا قانون «مدیریت مالی و نظارت مالی» در سال ۲۰۲۱ تصویب شد. این قانون به دولت اختیارات ویژهای به منظور استفاده از فناوریهای نوینی همانند هوش مصنوعی در نظام مدیریت مالی بخش عمومی اعطا کرده تا از تکنولوژیهای پیشرفته برای نظارت و کنترل منابع مالی بهرهبرداری کند.
همچنین قانون حفاظت از دادههای مصوب سال ۲۰۲۲ که به عنوان مهمترین مبنای حقوقی برای حفاظت از دادههای مالی و شخصی شناخته میشود؛ مقررات دقیقی در مورد شیوه جمعآوری، پردازش و ذخیرهسازی دادههای مالی و نظارت بر امنیت آنها فراهم آورده است. برای رهبران بخش عمومی چین، این موضوع اهمیت فوقالعادهای دارد، زیرا با گسترش استفاده از فناوری هوش مصنوعی در بخش مالی عمومی، حجم عظیمی از دادههای اقتصادی و مالی باید پردازش و ذخیره شوند و بدین جهت نیاز مبرم به قوانینی برای جلوگیری از سوءاستفاده از این اطلاعات به شدت محسوس وجود دارد.
بر اساس هدفگذاری مقامات چین، تا سال ۲۰۳۰ باید ۵۰ درصد از فرآیندهای مالی دولتی به سیستمهای هوشمصنوعی مجهز شوند. این هدف شامل پیشبینی دقیقتر بودجه، نظارت بر پروژههای دولتی، شفافسازی عملکرد مالی سازمانهای دولتی، مبارزه با فساد و توسعه زیرساختها با استفاده از این فناوری نوظهور است.
چالشهای استفاده از هوش مصنوعی در PFM
حفظ امنیت دادهها: با توجه به حجم بسیار عظیم دادههایی که توسط سیستمهای هوش مصنوعی پردازش میشود، حفاظت از دادهها از اهمیت بالایی برخوردار است. دراین زمینه حملات سایبری و سوءاستفاده از اطلاعات مالی، یکی از بزرگترین تهدیدات امنیتی به شمار میرود.
عدم هماهنگی استانداردها: طبق اظهارات صاحبنظران بودجهای و سیاستگذاری عمومی در چین، باید برای یکپارچهسازی استانداردهای مختلف استفاده از هوش مصنوعی در بخشهای دولتی و خصوصی، اقدامات برجستهای انجام شود. بدون وجود این هماهنگیها، سیستمها نمیتوانند به طور موثر و کارآمد با یکدیگر همکاری کنند.
آموزش نیرویانسانی: استفاده از هوش مصنوعی نیاز به نیروهای متخصص و آموزشدیده دارد؛ دولت چین باید برای تربیت و آموزش نیروی انسانی در این زمینه، برنامههایی را اجرایی کند.
در پایان لازم به ذکر است، کشور چین در مقایسه با سایرکشورهای توسعهیافته در به کارگیری هوش مصنوعی در نظام مدیریت مالی بخش عمومی، پیشرفتهای خیرهکنندهای داشته است. همان طور که در نمودار ذیل مشاهده میشود، ایالات متحده آمریکا، ژاپن و آلمان در این حوزه از چین عقبتر هستند.