نابودی کسبوکار و اشتغال اسرائیل پس از جنگ
اقتصاد معاصر-محمدطاهر رحیمی، کارشناس اقتصادی: جنگ غزه و حملهای که از ۷ اکتبر آغاز شد، ضربهای سهمگین بر اقتصاد اسرائیل وارد کرد. بر اساس گزارش CNN، اقتصاد این رژیم از همان روزهای ابتدایی جنگ، دچار رکود شدیدی شد و به بسیاری از کسبوکارها آسیب جدی وارد کرد. با فراخوانده شدن چند صد هزار نفر از نیروهای ذخیرهشده برای شرکت در جنگ، نیروی کار در حوزههای غیرنظامی کاهش یافت و همانطور که در نمودار زیر نشان داده میشود، تعداد نیروهای غایب، بعد از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ مشخص شدند.
همچنین بسیاری از نیروهای کار از حضور در کسبوکارهای خود امتناع میکنند و این امر منجر به تعطیلی بسیاری از مشاغل شده است. تخمینها نشان میدهد که تا پایان سال جاری، ۶۰ هزار شرکت در اسرائیل تعطیل خواهند شد که باتوجه به موقعیت جغرافیایی و جمعیت محدود ساکن در سرزمینهای اشغالی، آمار بالایی محسوب میشود.
کارگران فلسطینی در بحران
بحران دیگری که از محل کاهش نیروی کار، باعث خسارت جدی بر کسبوکارهای اسرائیل شد، عدم امکان حضور کارگران فلسطینی در مشاغل مربوط به اسرائیل است. همانطور که در نمودار زیر مشاهده میشود، این آمار از کاهش جدی حکایت دارد.
کاهش گردش مالی شرکتهای اسرائیلی
همچنین بررسی مطالعه شرکت «Coface BDi» نشان میدهد، طبق نظرسنجی انجام شده از مدیران ۵۵۰ شرکت در بخشهای مختلف سرزمینهای اشغالی، ۵۶ درصد آنها اظهار داشتهاند که جنگ، موجب کاهش گردش مالی آنها شده است.
این آمار، بازتابی از وضعیت بحرانی بوده که بسیاری از بخشهای اقتصادی تلآویو را فرا گرفته است.
اسرائیل بالاترین رکود اقتصادی را ثبت کرد
جالب این است که طبق گزارش سه ماهه سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD)، از میان ۳۸ عضو این سازمان، اسرائیل بالاترین میزان رکود اقتصادی را در سه ماهه دوم سال (از آوریل تا ژوئن)، تجربه کرده که گواه دیگری بر رکود کسبوکار در سرزمینهای اشغالی تلقی میشود.
موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل (INSS) نیز هشدار میدهد که ادامه جنگ با غزه، میتواند تولید ناخالص داخلی این رژیم را کاهش داده، نرخ رشد اقتصادی را منفی و همچنین کسبوکارها را با رکودهای عمیقتری مواجه کند. همانطور که در نمودار زیر مشاهده میشود، رشد اقتصادی تلآویو پس از ثبت رشد مثبت طی چند فصل مداوم اما با شروع جنگ از انتهای سال ۲۰۲۳، در مسیر نزولی و سقوط قرار گرفته است.
آیا سرمایهگذاری خارجی در اسرائیل کاهش یافته است؟
این نگرانی در حوزه صنایع فناورانه در سرزمینهای اشغالی وجود دارد که در صورت ادامه درگیریها، سرمایهگذاری خارجی، به ویژه در صنایع با فناوری بالا، کاهش یابد. این امر میتواند یکی از مهمترین منابع ارزآوری اسرائیل را دچار اختلال جدی کند. همانطور که در نمودار زیر مشاهده میشود، با وجود افزایش سهم نیروی کار جدید در صنایع فناورانه تلآویو طی سالیان اخیر اما در سال ۲۰۲۳ به دلیل جنگ با غزه، این متغیر در این صنایع به شدت کاهش یافته که نشان از انقباض این کسبوکارها در اثر جنگ است.
تاثیر جنگ بر ساختوسازها در تلآویو
همچنین اکونومیست گزارش میدهد که صنعت ساختوساز به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و در نیمه نخست سال ۲۰۲۳، حجم فعالیتهای آن حدود ۴۰ درصد کاهش یافت. این رکود، موانع جدی در مسیر ساختوساز و تعمیرات خانهها به وجود آورده و منجر به عقبماندگی پروژههای مسکن شده است. این در حالی بوده که سایر بخشهای کسبوکار و اشغال در اقتصاد نیز تحت تاثیر قرار گرفتهاند.
واشنگتنپست نیز گزارش میدهد که بخشهای ساختوساز و کشاورزی اسرائیل با آسیبهای جدی مواجه شدهاند و سرمایهگذاران، به آینده اقتصادی این رژیم چندان مطمئن نیستند.
نوسانات ارزش شکل و افزایش خروج سرمایه از بانکهای تلآویو به سوی موسسات خارجی، بر بیثباتی اقتصادی این رژیم افزوده و همین بیثباتی باعث تعمیق رکود در بازار اشتغال و متعاقبا رکود کسبوکارها خواهد شد.
همچنین بر اساس گزارش وزارت دارایی اسرائیل، سرمایهگذاری خارجی در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال گذشته آن، تقریبا ۲۹ درصد کاهش یافت. همچنین فرار سرمایه از بانکهای اسرائیلی به شدت افزایش یافته و طبق گزارش اکونومیست، بین ماههای می و ژوئیه، جریان خروج سرمایه از بانکهای اسرائیلی به ۲ میلیارد دلار رسید؛ رقمی که دو برابر مدت مشابه سال گذشته است.
این فرار سرمایه و کاهش سرمایهگذاری به شدت صنایع اسرائیلی وابسته به سرمایه خارجی و سرمایهگذاری داخلی را متاثر میکند و آنها را در معرض ریسک بزرگ ورشکستگی و تعطیلی قرار خواهد داد.
همچنین دنیل ایگل، یکی از پژوهشگران موسسه رند، برآورد میکند که جنگ جاری میتواند برای اسرائیل در دهه آینده، هزینهای بالغ بر ۴۰۰ میلیارد دلار در پی داشته باشد. بخش اعظم این هزینهها مانند کاهش سرمایهگذاری، افت بهرهوری و اختلال در بازار کار، به دلیل اثرات غیرمستقیم جنگ است. به طور کلی ۹۰ درصد از شوک اقتصادی که اسرائیل در این جنگ متحمل شده، ناشی از این اثرات غیرمستقیم بود.
اکونومیست نیز هشدار میدهد که افزایش هزینههای نظامی و نیاز به بازسازی زیرساختها، همراه با رکود سرمایهگذاری و فعالیتهای اقتصادی، میتواند اسرائیل را به سوی رکود عمیقتری در همه کسبوکارها سوق دهد.
علاوه بر این، بروز درگیریهای جدید برای تلآویو شدیدا نگرانکننده خواهد بود. موسسه INSS هشدار میدهد که اگر جنگ با حزبالله ادامه یابد، تولید ناخالص داخلی اسرائیل ممکن است، بین ۲ تا ۱۰ درصد کاهش یابد و این امر فشار بیشتری بر کسبوکارها وارد خواهد کرد.
در مجموع، این شرایط و مشکلات اقتصادی ناشی از جنگ، اسرائیل را در شرایطی بحرانی قرار داده و آینده اقتصادی آن را با تهدیدهای جدی مواجه کرده است.