گیتی صادقیان، پژوهشگر اقتصادی

کسری‌های سه‌قلو در اقتصاد ایران

بررسی تاثیر سیاست پولی نشان می‌دهد که سه کسری در ایران برقرار است اما سیاست پولی بر سازوکار شکل‌گیری این کسری‌ها بی‌تاثیر تلقی می‌شود.
کد خبر: ۴۴۴۶

اقتصاد معاصر-گیتی صادقیان، پژوهشگر اقتصادی: روند کسری بودجه طی سال‌های مختلف نشان می‌دهد که دولت‌های پس از انقلاب تقریبا در تمام سال‌ها با کسری بودجه روبه‌رو بوده‌اند. قوانین تکلیفی مجلس، شیوه هزینه‌کرد و درآمدزایی دولت در ایران، رهایی از چالش کسری بودجه را بسیار دشوار ساخته است.

 

مساله کسری بودجه از آنجایی بسیار اهمیت می‌یابد که خود می‌تواند منشا سایر مشکلات اقتصادی شود. در این رابطه نظریه بودجه‌ای سطح قیمت، تورم را نه صرفا یک رخداد با منشا پولی، بلکه پدیده‌ای بودجه‌ای معرفی می‌کند. هسته اصلی نظریه بودجه‌ای قیمت بر محدودیت بودجه‌ای دولت تاکید دارد و بیان می‌کند که در دیدگاه ریکاردویی، کارگزاران آینده‌نگر با پیش‌بینی خود از مازاد یا کسری بودجه دولت در آینده، اقدام به خرید اوراق بدهی در زمان کنونی می‌کنند، به گونه‌ای که سطح قیمت زمان حال از متغیر‌هایی که در آینده تعیین می‌شوند، تبعیت کند. 

 

دومینوی کسری‌ها 

از سوی دیگر، کسری بودجه می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری کسری‌های دوقلو و سه‌قلو باشد. پدیده کسری‌های دوقلو اولین بار در دهه ۱۹۸۰ با شدت گرفتن کسری حساب جاری ایالات متحده همراه با یک افزایش سریع در کسری بودجه دولت فدرال مورد توجه قرار گرفت و اساسا زمانی اتفاق می‌افتد که کسری بودجه با کسری حساب جاری همراه باشد. در دیدگاه کینزی، یک سیاست مالی انبساطی یا کاهش مالیات‌ها، کسری بودجه را در پی خواهد داشت و می‌تواند به عنوان یک ابزار سیاستی به افزایش تولید منجر شود.

 

کسری سوم به شکاف پس‌انداز-سرمایه‌گذاری مربوط می‌شود. به گفته محققان، سرمایه‌گذاران بین‌المللی دارایی‌های ایالات متحده را نه به منظور تامین مالی کسری حساب جاری ایالات متحده، بلکه به این دلیل که معتقدند این سرمایه‌گذاری‌ها مناسب‌اند و ترکیب خوبی از ایمنی و بازدهی را به ارمغان می‌آورند، خریداری می‌کنند. از همین‌رو، در ادبیات این حوزه با توسعه چهارچوب مفهومی سه کسری، بر ارتباط بین کسری بودجه، کسری حساب جاری و کسری حساب مالی تاکید شده است. هنگامی که دولت در حساب خود با کسری روبه‌رو باشد یا کسری حساب جاری داشته باشد، ناچار است دارایی‌های خود را به خارجیان بفروشد تا با مازاد حساب سرمایه شکاف کسری داخلی را پر کند. اگر این اتفاق نیفتد با کسری سوم و پدیده کسری‌های سه قلو مواجه می‌شویم. 

 

کسری‌های سه‌قلو و چرخه پرشتاب تورم 

نتایج پژوهش انجام شده توسط نگارنده این سطور پیرامون تاثیر سیاست پولی بر سه کسری در ایران نشان می‌دهد که سه کسری در ایران برقرار است اما سیاست پولی بر سازوکار شکل‌گیری سه کسری بی‌تاثیر تلقی می‌شود. نتایج مدلسازی نشان می‌دهد که کسری بودجه پایدار دولت، علت کسری حساب جاری و مالی بوده است؛ یعنی مطابق با دیدگاه کینزی، کسری بودجه دولت در ایران به افزایش تورم و مازاد تقاضا منجر شده که در مرحله بعد، زمینه افزایش واردات و کسری حساب جاری را رقم زند. همچنین دولت در فروش دارایی‌های خود به خارجیان در قالب واردات سرمایه نیز ناموفق بوده و بروز کسری سوم، شکاف تامین نقدینگی را عمیق‌تر کرده است. همین مساله فشار بر بانک مرکزی به عنوان آخرین وام‌دهنده را بیشتر می‌کند، به گونه‌ای که چرخه پرشتابی از تورم و نقدینگی شکل می‌گیرد که خلاصی دولت از آن را دشوار می‌نماید. 

 

کسری‌ها و اثر متفاوت تحریم‌ها 

همچنین در پژوهش مورد اشاره، نقش اعمال تحریم‌ها بر درآمد‌های نفتی مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه تحقیق نشان داد که اعمال تحریم در تاثیر منفی خود، بسیار قدرتمندتر از اثر مثبت رفع تحریم عمل می‌کند. نتایج شبیه‌سازی که در نمودار ۱ نشان داده شده است، حاکی از آن بوده که اعمال تحریم‌ها در یک سال با طول عمر مشخص می‌تواند کسری بودجه دولت را افزایش دهد. کاهش ۲۰ درصدی در ثابت تعریف شده برای شدت تحریم‌ها نیز باعث کاهش کسری بودجه خواهد شد اما اثر آن کوچکتر از زمانی است که اعمال تحریم‌ها منجر به افزایش کسری بودجه می‌شود. 

 

کسری‌های سه‌قلو در اقتصاد ایران


یک افزایش ۲۰ درصدی در ثابت متغیر تحریم، کسری حساب جاری را به سمت بالا منتقل می‌کند. کاهش تحریم‌ها اما اثر متقارنی نسبت به افزایش آن ندارد و در برخی از سال‌ها بالاتر از حساب جاری و در برخی از سال‌ها پایین‌تر از آن قرار می‌گیرد. از آنجا که تحریم‌ها در ابتدا درآمد‌های نفتی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، نامتقارن بودن اثر تحریم را می‌توان از کانال فروش درآمد‌های نفتی نیز استدلال کرد. کشور‌های نفتی که اغلب فاقد زیرساخت‌های کافی هستند (عرضه در این کشور‌ها کشش پایینی دارد)، نمی‌توانند در زمان افزایش درآمد‌های نفتی (در حالت رفع تحریم‌ها) از این فرصت در جهت رشد و تولید بهره ببرند. در عین حال به دلیل وابستگی نامطلوب اقتصاد به درآمد‌های نفتی، کاهش قیمت نفت اثرات زیانباری بر اقتصاد این کشور‌ها بر جای می‌گذارد.

 

نتیجه این سناریو نشان می‌دهد که اثر منفی تحریم بر درآمد‌های نفتی بسیار قابل ملاحظه است. وابستگی بسیار زیاد به درآمد‌های نفتی منجر می‌شود که هنگام کاهش قیمت نفت، درآمد حاصل از صادرات نفت کاهش یابد و کسری در حساب جاری گریزناپذیر باشد. با این حال رفع تحریم‌ها، اثر مثبتی به اندازه اثر منفی اعمال تحریم ندارد. این یافته بیش از پیش بر جلوگیری از اعمال تحریم، جدا از تلاش برای رفع تحریم حکایت دارد. گفتنی است که اثر رفع تحریم بسیار قابل ملاحظه بوده و چه بسا پیشگیری و جلوگیری از اعمال تحریم در مجموع، هزینه‌های کمتری نسبت به رفع تحریم داشته باشد.




ارسال نظرات

مبالغ بلیت پرواز‌های چارتری لغو شده باید کامل بازگردانده شود
معاون معدنی وزارت صمت منصوب شد
فروش ویژه اقساطی محصولات کرمان موتور (مهر ۱۴۰۳)
شرایط پذیرش اوراق «گام» بابت پیش‌پرداخت تخصیص ارز واردات ابلاغ شد
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس از امنیت سرمایه‌گذاری در کشور
وضعیت راه‌های کشور امروز ۱۶ مهر ۱۴۰۳
۲۴۹ خودروی سواری از گمرک ترخیص شد
فرآورده‌های لبنی دوباره گران شد؟
از دستور پزشکیان در FATF تا ناکامی کریدور IMEC
برنامه جدید بانک مرکزی برای عرضه سکه+ جزئیات عرضه سکه به عموم مردم
جزئیات تغییر تعرفه‌های آب از ابتدای مهرماه برای بدمصرف‌ها
یک‌سوم تجارت دریایی نفت جهان زیر سیطره ایران
قیمت عمده میوه و سبزیجات اعلام شد+ جدول
صادرات ۷۷۳ میلیون دلاری تهران به اسلام‌آباد در ۹ ماه
میزان تامین مالی دولت از طریق انتشار اوراق نقدی اعلام شد
ایران واردات برنج از هند را ۴۰ درصد کاهش داد
کسری‌های سه‌قلو در اقتصاد ایران
ناترازی بودجه و بازتولید چالش‌های اجتماعی
پیشنهاد ۲ برابر شدن سقف معافیت مالیاتی حقوق‌بگیران
۴ ریشه اصلی ناترازی بانک‌ها
۲۰ درصد پول گندم کاران هنوز پرداخت نشده است
کاهش ۱۳درصدی ورودی آب به سدها
امروز آخرین مهلت شرکت در مزایده ۲۸۳ اموال تملیکی
قیمت روز گوشی‌های سامسونگ، امروز ۱۶ مهر ۱۴۰۳
قیمت روز خودرو‌های داخلی و خارجی در بازار آزاد دوشنبه ۱۶ مهر ماه ۱۴۰۳
رشد ۹.۴ درصدی تجارت خارجی کشور در تابستان
توضیحات سخنگوی صنعت آب درباره افزایش تعرفه آب
پروازها به حالت عادی بازگشت
هشدار هواشناسی/ رگبار و رعد و برق در ۳ استان جنوبی و شرقی
گزارش جدید دیوان محاسبات از عملکرد مالی ۶ ماهه دولت
تحقق ۹۷ درصدی بودجه سال ۱۴۰۲ سازمان ملی زمین و مسکن
توضیحات مقام مسئول فرودگاه امام درباره لغو پروازهای امشب
پلاک سوم چیست؟ تغییر پلاک خودروها در آینده
ورود دادستانی به گودبرداری جدید نزدیک باغ ملی گیاه‌ شناسی
زمان برگزاری حراج بعدی شمش طلا مشخص شد
تاکید رئیس جمهور بر اصلاح فوری روند فعالیت شرکت‌های دولتی زیان‌ده
حمله احتمالی به ایران چه تبعاتی برای اسرائیل دارد؟
افزایش نسبی دمای هوا از اواسط هفته
سقف معافیت مالیاتی حقوق ۲۴ میلیون تومان می‌شود
پیش‌بینی تولید ۸ میلیون تن مرکبات برای امسال
محدودیت دامنه نوسان، با توجه به شرایط سیاسی، یک اقدام احتیاطی چند روزه است
پشت پرده تعویق انتخابات نظام مهندسی
ریسک‌های تحمیل شده بر بازار از اختیارات سازمان بورس خارج هستند
مالیات ستانی عادلانه رویکرد نظام مالیاتی است
وزیر نفت: تلاشگران صنعت نفت در جزیره خارگ مردانه پای کار ایستاده‌اند
سطح باغات چای کشور ۱۸ هزار هکتار است
حل سریع مساله «جای پارک» به کمک «هوش مصنوعی»
هشدار عضو کمیسیون کشاورزی درباره توسعه فانتزی روستاها
رفع ممنوعیت واردات آیفون باید بررسی شود
یک پنجم متقاضیان وام ودیعه مسکن موفق به دریافت تسهیلات شده‌اند
علت تغییر سقف سوختگیری روزانه بنزین چیست؟
تلاش برای انجام پروازهای ایمن در آسمان کشور
ابهام در حکم فرزین برای ۲ عضو شورای فقهی بانک مرکزی
افزایش قیمت سکه و طلا به دلیل تنش‌های منطقه است
قیمت مسکن در منطقه ۱۱ تهران چند؟
مطالبات دامداران با تاخیر ۳ ماهه پرداخت می‌شود
خودرو اکستریم ۴ میلیاردی با دلار ۱۰۰ هزار تومانی عرضه می‌شود؟
اصلاح فاصله نرخ ارز نیما و آزاد، درآمد دولت را افزایش می‌دهد
لزوم توجه به مطالبات منطقی در بازار سرمایه
گرای ۴ زیرساخت حیاتی اسرائیل به فتاح ایرانی
نفت چطور افسار بازار ارز را به دست بانک مرکزی داد؟
«کارایی» در اقتصاد ایران
اقساط تسهیلات نهضت ملی مسکن بعد از اتمام پروژه‌ها شروع می‌شود
بندهای مالی اساسنامه سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای ابلاغ شد
خالی بودن اسکله‌های بنادر هرمزگان از کشتی، صحت ندارد
تماس تلفنی تبلیغاتی ممنوع شد
دیوان محاسبات استقراض برای پرداخت کسری هدفمندی را تایید کرد
قوه قضائیه به پرونده تخلف گسترده ایران‌خودرو ورود می‌کند
قیمت ۱۰۰۰ توکن همستر به تومان چقدر شد؟ آیا همستر رشد می کند؟
وزیر جهاد کشاورزی: ۲۰ درصد از مطالبات گندم کاران باقیمانده است
همه چیز درباره سامانه ثبت نام وام ازدواج ve.cbi.ir + مشاهده وضعیت ثبت نام
تبدیل وضعیت نیروهای شرکتی به کجا رسید؟
ورود موج بارش‌های پاییزی پی در پی به کشور از روز یکشنبه
آغاز واریز حقوق شهریور بازنشستگان کشوری
فعلا سایپا طرح فروش ویژه ندارد
انتصاب فامیلی در وزارت نفت!
بازار کریپتو تحت تأثیر فدرال رزرو
مردم منتظر کاهش قیمت سکه و طلا نباشند
ثبت نام ایران خودرو ویژه مادران از امروز ۳ مهر
قیمت گوشی موبایل امروز یکشنبه ۸ مهر ۱۴۰۳ + جدول
جایگزین نیسان آبی معرفی شد
نبرد کریدور‌ها در غرب آسیا
اعلام نتایج قرعه کشی ایران خودرو طرح خودرو های فرسوده+ لینک اسامی برندگان/ نتایج طرح مادران کی اعلام می شود؟
نتایج قرعه کشی ایران خودرو طرح مادران فردا اعلام می‌شود
اعلام روش ثبت‌نام در سامانه جدید وام قرض‌الحسنه ازدواج
عربستان هدف نفت ۱۰۰ دلاری را کنار می‌گذارد
نتایج قرعه کشی ایران خودرو طرح مادران اعلام شد+ لینک اسامی برندگان
ریشه ۱۴۰ هزار اسرائیلیِ آذربایجانی‌تبار در شمال ارس
بازتاب هزینه‌های جنگ برای اقتصاد اسرائیل در گزارش موسسه S&P
شبیخون شبانه همستر/ کاربران متقلب حذف شدند!
بودجه ۱۴۰۴؛ اولین آزمون سخت اقتصادی دولت چهاردهم
مطالبات گندمکاران تا پایان شهریور پرداخت می‌شود
ثبت نام فروش فوق العاده محصولات ایران خودرو+ جدول و شرایط
خبر مهم از صدور احکام همسان سازی حقوق بازنشستگان+ زمان افزایش حقوق
ایرانی‌ها؛ پرمصرف‌اند یا خوش‌مصرف؟
جزییات ثبت نام بیمه تکمیلی بازنشستگان تامین اجتماعی
شاهسون‌ها در «دشت مغان» چه کردند؟
احکام جدید بازنشستگان تامین اجتماعی چه زمانی صادر می‌شود؟
دامنه نوسان فردا شنبه ۲۴ شهریور چقدر خواهد بود؟
سوال اصلی ما از فرزین در رابطه با وام ازدواج است
آزادسازی واردات آیفون ۴ میلیارد دلار هزینه ارزی دارد
۱۵ مرکز اقتصادی حساس اسرائیل
مطالبات گندم‌کاران و برنامه مجلس برای آنان
ورشکستگی صندوق بازنشستگی کشور در بحران ناترازی
نحوه ثبت نام غیر حضوری وام بازنشستگان تامین اجتماعی
کارگران هم مشمول لایحه کاهش ساعت کاری می‌شوند
یارانه ۱۲۵۰ همتی سوخت در سال ۱۴۰۲
جزئیات واریز وجه برای برندگان ایران خودرو+ مهلت و جدول قیمت
تصمیم جدید دولت درباره همسان سازی حقوق بازنشستگان+ جزئیات
رشد درآمدهای نفتی کشور باوجود اتفاقات اخیر منطقه
جزئیات بدهی میلیاردی «عظیم زاده» به بانک پارسیان
ثبت نام خودرو‌های سایپا از امروز ۲۰ شهریور ۱۴۰۳+جزئیات و شرایط ثبت نام
رویه اولویت‌دهی به فیش‌های در صف تخصیص ارز خودکار شد
الزام ۱۷ بانک به افزایش سرمایه ۵۱۸ همتی برای فرار از ورشکستگی
آیا نفت به قیمت جهانی به پالایشگاه‌ها فروخته می‌شود؟
درگاه‌های پرداخت صرافی‌های ارز دیجیتال فعال است
مجوز افزایش قیمت خودرو صادر شد/ میزان افزایش قیمت‌ها چقدر خواهد بود؟
نهادهای اقتصادی مشمول تعطیلی پنجشنبه نمی‌شوند
تاخیر ۴ روزه در واریز حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی
توزیع توکن همستر انجام شد
بن‌بست تامین مالی نهضت ملی مسکن از بانک‌ها/ دولت روش جدید طراحی کند
تحقق خودکفایی با تولید ۱۵ میلیون تن گندم
نتایج قرعه کشی ایران خودرو + اسامی برندگان با کد ملی
ظرفیت بارگیری نفتکش‌ها در بندر صادراتی ماهشهر افزایش می‌یابد
واریز ۴۰ همت از مانده مطالبات گندمکاران با عاملیت بانک کشاورزی
«کاتب» جایگزین «خودنویس» در بازار املاک می‌شود؟
وزیر نفت: برای حضور در بازار نفت و گاز تاجیکستان آماده‌ایم
همتی: گره کور واردات خودرو باز شد
آغاز واریز بزرگ برای این بازنشستگان از امروز ۲۰ شهریور+ جزئیات
پایداری تولید نفت صادراتی در مناطق نفت‌خیز جنوب
ضرورت تسریع در ساخت کریدور هند-ایران-ارمنستان
گزارش

وزارت انرژی آمریکا اعلام کرد؛

یک‌سوم تجارت دریایی نفت جهان زیر سیطره ایران

به اذعان وزارت انرژی آمریکا نزدیک به یک‌سوم تجارت دریایی نفت جهان از طریق تنگه‌ای انجام می‌شود که در جنوب ایران قرار دارد و در باریک‌ترین نقطه تنها ۲۱ مایل عرض دارد.

بررسی آمارهای وزارت بازرگانی پاکستان نشان می‌دهد؛

صادرات ۷۷۳ میلیون دلاری تهران به اسلام‌آباد در ۹ ماه

آمار‌های وزارت بازرگانی پاکستان نشان می‌دهند که صادرات ایران به این کشور در ۹ ماهه نخست سال جاری میلادی با رشد ۲۱ درصدی مواجه شده و به بیش از ۷۷۰ میلیون دلار رسیده است.

ایران واردات برنج از هند را ۴۰ درصد کاهش داد

وزارت بازرگانی و صنعت هند از کاهش ۴۰ درصدی صادرات برنج این کشور به ایران در ۸ ماهه ۲۰۲۴ خبر داد.

«اقتصاد معاصر» گزارش می‌دهد؛

ناترازی بودجه و بازتولید چالش‌های اجتماعی

نظام حکمرانی نیازمند اتخاذ سیاست‌های راهگشایی است که ناپایداری تامین مالی عمومی را جبران نماید و ازسوی دیگر با مدیریت کارآمد در توزیع اعتبارات، نابرابری‌های اجتماعی را مهار کند.

یادداشت و تحلیل

مهدی آقازاده، کارشناس اقتصادی

«کارایی» در اقتصاد ایران

«کارایی» یک مفهوم اساسی و پایه در اقتصاد است که به استفاده بهینه از منابع برای دستیابی به نتایج مطلوب با حداقل ضایعات اشاره دارد. این مفهوم نقش مهمی در تعیین بهره‌وری و رقابت‌پذیری یک اقتصاد دارد.

حسن حیدری، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس

آثار بلندمدت عدم تناسب دستمزد‌ها بر سرمایه‌های انسانی

شکل‌گیری سرمایه انسانی، فرآیندی بلندمدت و پرزحمت است و پیچیدگی‌های آن نسبت به سرمایه‌گذاری فیزیکی بسیار بیشتر است.

سهیل فضلی، پژوهشگر روابط بین‌الملل:

کریدور شمال-جنوب؛ برنده رقابت در رویای راه ابریشم جدید 

کریدور شمال-جنوب با توجه به جذابیت‌ها، ویژگی‌ها و دستاورد‌های متعددی که خواهد داشت، می‌تواند برگ برنده‌ای برای کشورمان در برابر کریدور شرق-غرب باشد.

حجت بین‌آبادی، پژوهشگر حوزه بودجه و بانکی

بودجه ۱۴۰۴؛ اولین آزمون سخت اقتصادی دولت چهاردهم

رعایت چهار اصل ارتقای سرمایه اجتماعی با تاکید بر ارتباط صادقانه با مردم، قاعده‌گرایی و ایفای بدون‌ نقصان تعهدات، انجام اصلاحات مستمر با نگاه بلندمدت و حمایت از محرومان و توانمندسازی جامعه، به‌ عنوان اصول کلی حاکم بر لایحه بودجه در بخشنامه بودجه ۱۴۰۴ ذکر شده‌ است. 

گفت وگو

محمدامین حق‌گو، کارشناس اقتصادی

دولت برای تحقق همزمان رونق تولید و کنترل تورم برنامه بدهد

کنترل تورم به دو دلیل اصلی به مهم‌ترین مساله اقتصاد ایران بدل شده است؛ دلیل نخست اینکه ارتباط مستقیمی بر معیشت و سفره مردم دارد و دلیل دوم نیز به کارخانه‌های تولیدی و صنعتی باز می‌گردد که در شرایط تورمی، کل زنجیره تولید به واسطه نوسانات قیمتی در تامین مواد اولیه و قیمت نهایی، دچار آسیب می‌شود.

گیتی صادقیان، پژوهشگر اقتصادی

کسری‌های سه‌قلو در اقتصاد ایران

بررسی تاثیر سیاست پولی نشان می‌دهد که سه کسری در ایران برقرار است اما سیاست پولی بر سازوکار شکل‌گیری این کسری‌ها بی‌تاثیر تلقی می‌شود.

حسن حیدری، کارشناس اقتصادی؛

۴ ریشه اصلی ناترازی بانک‌ها

مالکیت بانک‌ها، دخالت دولت در صنعت بانکی، معماری نظام حکمرانی شرکتی در بانک‌ها از ریشه‌های اصلی ناترازی بانک‌ها محسوب می‌شود.

عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی ایران و چین در گفت‌وگو با «اقتصاد معاصر»؛

بانک مرکزی بر محدوده معامله ارز در بازار توافقی نظارت کند

عضو هیات رئیسه اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین ضمن تشریح مزیت‌های بازار ارز توافقی، بهبود روند بازگشت ارز حاصل از صادرات فعالان اقتصادی را به عنوان یکی از ویژگی‌های این بازار معرفی کرد.