پرونده دشت مغان| شماره ۱

در دشت زر خیز مغان چه خبر است؟

شرایط دشت زرخیز مغان، بسیار عجیب است، آنچنان که موجب شد، برای درک درست از شرایط این منطقه، اسناد مرتبط با منطقه را بررسی کنیم و ۶ نوبت سفر پژوهشی به آن داشته باشیم.
کد خبر: ۲۸۳۸

به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ آوازه دشت مغان از دیر باز زیاد به گوش می‌رسید اما بیش از یک‌ سال گذشته، به مناسبت‌هایی حساسیت و تمرکز نگارنده روی این سرزمین بیشتر و بیشتر شد. هرچه ذره‌بین پژوهش و تحلیل شرایط را جلوتر می‌بردیم، وضعیت را غیرعادی‌تر می‌یافتیم. از بافت بسیارخاص اجتماعی منطقه که احتمالا در هیچ جای دیگری در ایران مشابه ندارد تا اجرای طرح توسعه کم‌نظیر یا بی‌نظیر پهلوی دوم در این منطقه دورافتاده تا درخشش این سرزمین در دهه‌های ۱۳۷۰ و اوایل ۱۳۸۰ که آن را به نگین دانش و فناوری تبدیل کرده بود تا روند تخریب آن طی دو دهه گذشته و نهایتا پیکر زخم‌خورده و نیمه‌جان فعلی این دشت حاصلخیز که نهاد‌های بزرگ اقتصادی آن عموما زمین خورده و بین دولت و برخی نهاد‌ها و بخش خصوصی دست‌به‌دست می‌شود، همگی غیرعادی و حیرت‌انگیز است. 


برای فهم دقیق مسائل، کتاب‌های مرجعی که به خصوص توسط خاطره‌نگاران و مستشاران روس و انگلیس و همچنین برخی شرق‌شناسان متاخر نگاشته شده بود، مورد بررسی قرار گرفت. سپس اسناد رسمی مربوط به این منطقه، از سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و منابع دیگر استخراج و با دقت مطالعه شد. طرح توسعه ۲۰ جلدی هاوایین آگرونومیکس -شرکت مطالعه‌کننده برای توسعه دشت- مورد واکاوی و بررسی قرار گرفت.

 
یافته‌ها آنقدر عجیب بود که بررسی و فهم دقیق آن از تهران میسر نبود. نهایتا نتیجه این شد که به طور متناوب به این دیار سفر‌هایی داشته باشیم. ۶ نوبت سفر به این سرزمین -که بدون توقف و در شرایط عادی، حدود ۱۱ساعت زمینی با تهران فاصله دارد- و تحقیق در اوضاع و کم‌وکیف شرایط آن، یافته‌های جدیدی به همراه داشت. گفت‌وگو و نشست و برخاست مستمر با نخبگان و افراد ریشه‌دار منطقه، بر غنای این یافته‌ها افزود. هربار موارد تازه و شگفتی‌سازی یافت می‌شد که بر عطش ما برای فهم دقیق شرایط منطقه و جست‌وجوی راهکار‌های برون‌رفت از چالش‌ها می‌افزود.

 

شرایط عجیب «دشت مغان»/ چرا به موضوع «دشت مغان» پرداختیم؟

منطقه قرمزرنگ در شمال غرب ایران، منطقه مغان است. از تهران، بدون توقف تا این منطقه، در شرایط عادی ۱۱ ساعت طول می‌کشد.


تمام این پژوهش‌ها موجب شد نکاتی به دست آید که احتمالا به کلی از دید مردم و سیاست‌گذار پنهان مانده است. البته احتمال اینکه سیاست‌گذار، علی‌رغم آگاهی از این شرایط، طی دو تا سه دهه گذشته، به دلایل گوناگون تغافل کرده باشد و خود را به بی‌توجهی زده باشد هم منتفی نیست. احتمالا هر دوی این موارد تا درجاتی و به نسبت‌هایی درست است. به هر رو، هریک از این دو که درست باشد، برای دشت مغان مخرب و غیرسازنده بوده است.

 

این سرزمین طی چهارصد سال گذشته، دست‌ کم به این یک دلیل که در منطقه‌ای خاص واقع شده، آماج تزاحم، نزاع، تطاول و دست به دست شدن، هم بین سلسله‌های گوناگون داخلی و هم بین دولت‌های گوناگون عثمانی، روس، شوروی، ترکیه و آذربایجان بوده است.

 

پرونده‌ای که پیش رو داریم، ماحصل این پژوهش‌های دامنه‌دار است. در این پرونده، ما تمامی یافته‌ها را منتشر نخواهیم کرد. ده‌ها هزار صفحه مستند وجود دارد که انتشار تمامی آنها طبعا ملال‌آور خواهد بود، ضمن اینکه برخی موارد وجود دارند که انتشار عمومی آن درست و اخلاقی به نظر نمی‌رسد. 

 

در بخش‌های بعدی این پرونده، موضوعاتی نظیر موقعیت جغرافیایی، آینه آمار، پیشینه دو هزار ساله، تبار و ریشه شاهسون‌ها، اقتصاد و سنت‌های جامعه شاهسون، صنایع دستی، تاریخ متاخر صفویه و افشاریه و قاجار، اتفاقات در قطحی ۱۲۵۰ قمری، قراردادهای گلستان و ترکمانچای و کوچ فرامرزی، اثر سیاست‌های پهلوی اول در تغییرات این منطقه، پهلوی دوم، هاوایین آگرونومیکس، بهشت کمپانی‌ها برای «مطالعات توسعه»، توسعه مغان، کشت‌وصنعت، راه‌های مواصلاتی، فرودگاه، سفر محمدرضا و فرح به مغان، روزگاری عشق و خیانت در مغان، کانون قوی و خاص در جمهوری آذربایجان، پس از انقلاب اسلامی، ارتقا کشت‌وصنعت، اوج کشت‌وصنعت، افول کشت‌وصنعت، خصوصی‌سازی و بورس و واگذاری به نهادهای خصولتی، راهکارهای نجات را دنبال خواهیم کرد. 

 
به این ترتیب به نظر می‌رسد که پیگیری پرونده «دشت مغان» در اقتصاد معاصر، برای مخاطب، جذاب و درس‌آموز باشد و مهمتر از آن به سیاست‌گذار کمک کند که با دیدی بازتر، به احیا و توسعه این دشت زرخیز اهتمام داشته باشد.



ارسال نظرات

کمیسیون مشترک همکاری‌ اقتصادی ایران و عربستان برگزار می‌شود
رکود و بی‌برقی، دو لبه قیچی برای زمین‌گیر شدن صنعت
واکاوی پاداش‌های نجومی در قانون تجارت فعلی
فرصتی جدید برای گره‌گشایی از میدان مشترک گازی آرش
قیمت گوشی‌های سامسونگ، امروز ۳ مهر ۱۴۰۳
قیمت روز خودرو در بازار سه‌شنبه ۳ مهر ماه ۱۴۰۳
قاچاق ماهانه ۱۰ تن زعفران به آن سوی مرز‌ها
«اصلاح فرمول مزد»|لزوم افزایش دستمزد کارگران ۲ بار در سال
چگونه همستر خود را نقد کنیم؟
وضعیت ترافیک و تردد در جاده‌های کشور امروز ۳ مهر ۱۴۰۳
هشدار هواشناسی/ رگبار پراکنده باران در ۴ استان
جایگزین نیسان آبی معرفی شد
کاهش ۵۰ هزار تومانی قیمت دام سبک در ماه‌های اخیر
اعلام جزییات حقوق بازنشستگان پس از متناسب‌سازی
فروشگاه های اینترنتی صلاحیت توزیع گوشت را ندارند
تشدید وزش باد در نواحی شمال و شمال غرب کشور
برای کاهش قیمت مسکن چه باید کرد؟
فروش ۴۵۴۸ قطعه سکه در حراج مرکز مبادله
آمار صادرات محصولات فولادی در ۶ ماهه سال جاری
واردات ۵.۵ میلیون دستگاه گوشی تلفن همراه در ۶ ماهه ۱۴۰۳
تولید سالانه ۳۰۰ میلیون قوطی کنسرو ماهی در کشور
سطح مبارزه علیه سن گندم به ۳ میلیون و ۱۲۷ هزارهکتار رسید
هشدار نارنجی هواشناسی در پی افزایش امواج آب‌های جنوب کشور
توزیع توکن همستر انجام شد
پیشینه دو هزار ساله دشت مغان
میراث دولت دوازدهم و سیزدهم برای بازار تشنه به خودروی خارجی/ نمایشی به نام واردات خودرو!
علی‌آبادی: همکاری‌های ایران و تاجیکستان در حوزه برق توسعه می‌یابد
اولین کارنامه تورمی دولت پزشکیان/ تورم کدام استان به زیر ۲۵ درصد رسید؟
توسعه روابط ایران و عراق با تکمیل پروژه ریلی شلمچه - بصره
انتقاد رئیس مجلس از انتشار اوراق گواهی ۳۰ درصدی
تشکیل کمیته‌ای مشترک بین وزارت صمت و نیرو برای کاهش ناترازی برق
۴۲.۸ تن شمش طلا در ۶ ماهه امسال وارد کشور شد
جوجه ریزی شهریور به ۱۴۳ میلیون قطعه رسید
کدام کشور بیشترین تعداد ثروتمندان را دارد؟
افزایش ۶۱ درصدی ترانزیت جاده‌ای در نیمه نخست امسال
هزار کیلوگرم زعفران فردا در بورس عرضه می‌شود
رسوب ۱۰۰ هزار تن برنج در گمرک
رکود شدید بازار خودروی صفر در اتحادیه اروپا
رشد ۵.۳ درصدی شاخص فروش شرکت‌های صنعتی بورسی
واریز ۴۴ هزار میلیارد تومان سود به حساب ۳۲ میلیون سهامدار
خوب و بد کلان اقتصاد دولت در سال ۱۴۰۲
متعهد به ساخت یک میلیون مسکن هستم
تولیدکننده و مصرف‌کننده خودرو ناراضی هستند
چرا ارزش معاملات خرد امروز از مرز ۵ همت عبور کرد؟
انتظار بهبود وضع بازار سرمایه در نیمه دوم سال
سهامداران، بی‌اعتنا به ریسک‌ها
رفع ناترازی انرژی در تمامی بخش‌ها در دستور کار قرار گرفته است
پیش از ورود به بودجه سال ۱۴۰۴ باید تکلیف کسری منابع و مصارف مشخص شود
واحد ۴۵ متری در مناطق مختلف تهران چند؟
خرید تضمینی گندم یک میلیون و ۶۳۴ هزار تن افزایش یافت
صدرو فاکتور خودرو مختل شد
بیت‌کوین ۶۳ هزار دلار شد!
معادن زغال سنگ به سمت مکانیزه شدن حرکت کنند
وقتی نبود نظارت، جان معدنچیان را می‌گیرد!
قوانین صادراتی باید تغییر کنند
بساط پدیده تندیس‌فروشی جمع‌آوری می‌شود
کاهش قیمت مسکن با اعمال محدودیت در معاملات وکالتی
کاهش تمام شاخص‌های تورم در شهریور
محمد مخبر مشاور و دستیار رهبری شد
توزیع بیش از ۹ هزار تن کود در بین مزرعه‌داران
آخرین جزئیات تسهیلات مسکن مشخص شد/ عدد سازی مسکن بس است
ال ۹۰ ایرانی رسما معرفی شد+عکس
افشاگری وزارت اقتصاد از وضعیت بدهی دولت در دهه ۹۰
۳۲.۷ میلیارد دلار ارز واردات تأمین شد
چرا باید به «هوش مصنوعی» توجه کرد؟
دولتی‌ها، برندگان سوخت ارزان هواپیما/ عدم‌النفع ۹۳ همتی از یارانه سوخت هوایی
سرمنشاهای اقتصادی انفجار معدن طبس/ حقوق کارگران معدن چقدر است؟
معاون وزیر صمت: اجازه ورود کالا به کشور صرفا با شناسه کالا
فروش فوق‌العاده سایپا برای ۳ گروه متقاضیان از چهارم مهر ماه+ جزئیات و لینک ثبت نام
وضعیت کم‌بارشی تهران در پاییز ادامه دارد
ارسال درخواست انسداد ۱۶ سایت گران‌فروش بلیت هواپیما به دادستانی
افزایش ۴۹ درصدی وصولی سازمان مالیاتی در نیمه نخست امسال
سال آبی با ۲۵۲.۷ میلیمتر بارش به پایان رسید
فرودگاه امام خمینی به گمرکات ترخیص خودرو سواری اضافه شد
فروشندگان امتیاز‌های نهضت ملی مسکن به مراجع قانونی معرفی می‌شوند
آغاز اولین حراج پاییزی سکه از ساعت ۱۲ امروز+شرایط
وزیر اقتصاد: بیمه مرکزی با فساد در بیمه ها مماشات نکند
دوره اوج مصرف را پشت سر گذاشتیم
دستورالعمل معاملات اوراق گواهی اعتبار مولد اصلاح می‌شود
مجمع ۵ شرکت سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت برگزار شد
پیش‌بینی پاییز خشک و کم‌بارش؛ کشاورزان ریسک کاشت را برعهده بگیرند
از سنجش تورم تا ناترازی در کشور
آغاز واریز حقوق شهریور بازنشستگان کشوری
فعلا سایپا طرح فروش ویژه ندارد
مردم منتظر کاهش قیمت سکه و طلا نباشند
انتصاب فامیلی در وزارت نفت!
اعلام نتایج قرعه کشی ایران خودرو طرح خودرو های فرسوده+ لینک اسامی برندگان/ نتایج طرح مادران کی اعلام می شود؟
نتایج قرعه کشی ایران خودرو طرح مادران فردا اعلام می‌شود
معرفی ۶ معیار جدید امتیاز دهی همستر
مطالبات گندمکاران تا پایان شهریور پرداخت می‌شود
نتایج قرعه کشی ایران خودرو طرح مادران اعلام شد+ لینک اسامی برندگان
شبیخون شبانه همستر/ کاربران متقلب حذف شدند!
احکام جدید بازنشستگان تامین اجتماعی چه زمانی صادر می‌شود؟
دامنه نوسان فردا شنبه ۲۴ شهریور چقدر خواهد بود؟
سوال اصلی ما از فرزین در رابطه با وام ازدواج است
مطالبات گندم‌کاران و برنامه مجلس برای آنان
وعده‌های اقتصادی مسعود پزشکیان
مجوز افزایش قیمت خودرو صادر شد/ میزان افزایش قیمت‌ها چقدر خواهد بود؟
روایتی مستند از استقراض روزانه بانک آینده از بانک مرکزی
آزادسازی واردات آیفون ۴ میلیارد دلار هزینه ارزی دارد
تصمیم جدید دولت درباره همسان سازی حقوق بازنشستگان+ جزئیات
نتایج قرعه کشی ایران خودرو + اسامی برندگان با کد ملی
نهادهای اقتصادی مشمول تعطیلی پنجشنبه نمی‌شوند
منابع تولید برق ده اقتصاد بزرگ جهان
واریز ۴۰ همت از مانده مطالبات گندمکاران با عاملیت بانک کشاورزی
تاخیر ۴ روزه در واریز حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی
تقویت ارزش پول ملی؛ مسئله‌ای اساسی و بلندمدت
همتی: گره کور واردات خودرو باز شد
تاب‌آوری بالای بازار ارز در پیچ‌وتاب شوک‌های سیاسی
یارانه ۱۲۵۰ همتی سوخت در سال ۱۴۰۲
آغاز واریز بزرگ برای این بازنشستگان از امروز ۲۰ شهریور+ جزئیات
بن‌بست تامین مالی نهضت ملی مسکن از بانک‌ها/ دولت روش جدید طراحی کند
بنزین بانک‌ها روی آتش لاتاری خودرو
بهره‌وری تخصیص منابع با ارتقای نظام اعتبارسنجی
ضرورت دیپلماسی اقتصادی با همسایگان و تشکیل زنجیره ارزش منطقه‌ای در دولت چهاردهم
اعلام اسامی برندگان قرعه کشی ایران خودرو+ لینک اسامی برندگان
رویه اولویت‌دهی به فیش‌های در صف تخصیص ارز خودکار شد
مجتمع معدنی و صنعتی مس سونگون ورزقان
۶ ظرفیت همکاری اقتصادی ایران و عراق
اشاعه اقتصاد رفاقتی، توسعه نابرابری اجتماعی
ورود سامانه بارشی جدید به کشور از پایان هفته
«کاتب» جایگزین «خودنویس» در بازار املاک می‌شود؟
نتایج قرعه‌کشی طرح مادران ایران‌ خودرو منتظر پاسخ ثبت‌ احوال
همسان‌سازی حقوق بازنشستگان به کجا رسید؟
چراغی که به تولید رواست به مسکن حرام است!
افزایش صادرات گاز روسیه به چین و تغییر معادلات در بازار انرژی
شیر کیلویی ۱۸ هزار تومان، لبنیات را ۲۵ تا ۳۰ درصد گران می‌کند
یارانه ۴۷۰ همتی دولت به گاز/ صنعت و نیروگاه بیشترین دریافت‌کنندگان گاز
واریز مطالبات گندمکاران از مرز ۱۶۰ همت گذشت
تحولات تجاری جهان در آینه موقعیت ژئواکونومیک ایران
خشکسالی پاییزی در انتظار ایران
جزئیات تازه از رسوب خودرو‌ها در گمرک منطقه ویژه بم
بریکس و نظم نوین اقتصاد جهانی
شاخص فضای کسب و کار در دولت سیزدهم بدتر شد/ «محدودیت اینترنت» عامل اصلی
توزیع توکن همستر انجام شد
بورس، دوباره جان می‌گیرد؟
قیمت خودرو های وارداتی امروز ۲۱ مرداد ۱۴۰۳
تذکر به دولت درباره اجرای قانون همسان سازی حقوق بازنشستگان+ جزئیات
۱۳ توصیه رهبر انقلاب به دولت چهاردهم
عقب‌نشینی باکو از کریدور زنگزور؟
فرصت‌سوزی ۱.۲ میلیارد دلاری
برنامه پاک‌نژاد شبیه اوجی است؟
کوچ تسهیلات مسکن به سمت ساخت و ساز
خروج سرمایه از چین تا کجا ادامه می‌یابد؟
فرصت‌ها و چالش‌های الحاق پاکستان به کریدور شمال-جنوب
عوامل ناترازی بنزین چیست؟
۹۹ درصد بذر مورد نیاز کشور در داخل کشور تولید می‌شود
۸ پیش‌شرط‌ برای شروع «جراحی اقتصادی»
۴ مسیر غیرقیمتی مدیریت مصرف بنزین
پاشنه‌آشیل بازار توافقی ارز چیست؟
کودتا علیه سازمان جامعه اقتصادی کشور‌های غرب آفریقا
قیمت جدید محصولات سایپا 28 شهریور
اعلام نتایج قرعه‌کشی طرح مادران ایران خودرو امروز ۲۵ شهریور
ساخت‌و‌ساز در فاز رکودی
ایست مقام پولی به دور باطل افزایش نرخ‌های بهره
عوارض خروج از کشور گران شد
چرا طلای جهانی رکورد زد؟
رشد تولید ۴ محصول زراعی ایران در سال زراعی جدید
دولت چهاردهم و مسئله متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان
فنر بورس در زمان صعود رها خواهد شد
گزارش

«اقتصاد معاصر» گزارش می‌دهد؛

رکود و بی‌برقی، دو لبه قیچی برای زمین‌گیر شدن صنعت

بررسی دو گزارش شامخ اتاق بازرگانی و گزارش پایش بخش حقیقی اقتصاد ایران مرکز پژوهش‌های مجلس، نشان می‌دهد بی‌برقی و رکود در پنج ماهه اول امسال، صنایع کشور را با چالش‌های جدی مواجه کرده است.

گزارش «اقتصاد معاصر» از ابعاد جدید حادثه معدن طبس؛

وقتی نبود نظارت، جان معدنچیان را می‌گیرد!

بزرگترین حادثه معدنی ایران در آخرین شب تابستان در معدن زغال سنگ طبس رخ داد و خروج محبوسین در حال انجام است. با این حال مهم‌ترین سوال این تلقی می‌شود که علت انفجار مرگبار در این معدن چه بوده است؟

مرکز آمار گزارش داد؛

کاهش تمام شاخص‌های تورم در شهریور

گزارش جدید مرکز آمار نشان می‌دهد، هر سه شاخص ماهانه، سالانه و نقطه به نقطه تورم در شهریورماه نسبت به مرداد کاهش داشته‌اند.

«اقتصاد معاصر» گزارش می‌دهد؛

افشاگری وزارت اقتصاد از وضعیت بدهی دولت در دهه ۹۰

وزارت اقتصاد با انتشار گزارشی، ابعاد جدیدی از بحران بدهی سال‌های پایانی دهه ۹۰ را افشا کرد.

یادداشت و تحلیل

امیرحسین موسوی، پژوهشگر اقتصادی

بارقه‌های کم‌رمق شدن رشد اقتصادی

بانک مرکزی در گزارش اخیر خود از رشد اقتصادی ۳.۲ درصدی در سه ماهه اول سال ۱۴۰۳ خبر داد اما با وجود این رشد مثبت، کاهش سرعت آن علامت هشداری را برای تداوم روند آن به صدا درآورده است.

حمید حاج اسماعیلی، کارشناس بازار کار و کارگری

ساختار نظام پرداخت حقوق و دستمزد باید اصلاح شود

راهبرد اشتباه دولت برای تعیین دستمزد، خود عامل خیلی از مشکلاتی بوده که امروز ما در بازار کار کشور شاهد آن هستیم، به طوری که کاهش بهره‌وری نیروی کار و کاهش بهره‌وری سرمایه که عوارض این نوع اقدامات بوده، باعث دوری کشور از روند توسعه شده است.

محمدباقر شیرمهنجی، کارشناس اقتصادی

هوش مصنوعی، ماشین اداره‌ آینده دنیا

کاربرد هوش مصنوعی در ابعاد مختلف زندگی بشر از جمله اقتصاد، سیاست، فرهنگ، محیط‌ زیست و... هر روز پررنگ‌تر از قبل می‌شود و کاربرد این فناوری در سطح سیاست‌گذاری مورد بحث قرار خواهد گرفت.

احسان قمری، کارشناس اقتصادی

بیم و امید تجارت خارجی ایران

تجارت خارجی کشور در پنج ماهه نخست سال‌ جاری با ۷۶.۷ میلیون تن به عدد ۴۸.۲ میلیارد دلار رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۲، حاکی از رشد ۹ درصدی در وزن و ۱۰ درصدی در ارزش تجارت خارجی بود.

گفت وگو

رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس در گفت‌وگو با «اقتصاد معاصر»؛

تولیدکننده و مصرف‌کننده خودرو ناراضی هستند

رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: وضعیت خودروسازی به گونه‌ای است که هم تولیدکننده گلایه دارد و هم مصرف‌کننده ناراضی است و باید این رویه اصلاح شود.

مدیرکل دفتر شبه قاره هند سازمان توسعه تجارت در گفت‌وگو با «اقتصاد معاصر»؛

قوانین صادراتی باید تغییر کنند

مدیر کل دفتر شبه قاره هند سازمان توسعه تجارت ایران گفت: برای حل مشکلات و چالش‌های پیشروی صادرکنندگان قوانین صادراتی باید مورد بازبینی قرار گیرد.

رئیس اتحادیه طلا و جواهر در گفت‌وگو با «اقتصاد معاصر»؛

بازار طلا و سکه التهابی ندارد

رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران بیان کرد: از هفته گذشته تاکنون یک التهاب خاصی را در بازار جهانی شاهد بودیم، به طوری که انس جهانی طلا قیمتی بالای ۲،۶۰۰ دلار را تجربه کرد. با این حال اما بازار‌ داخلی خیلی التهاب نداشته و شرایط مناسبی را طی می‌کند.

عضو اتاق بازرگانی در گفت‌وگو با «اقتصاد معاصر»:

تک نرخی کردن ارز یک شبه امکان پذیر نیست

یک فعال اقتصادی با انتقاد از چند نرخی بودن نظام ارزی کشور، گفت: دولت جدید نمی‌تواند قیمت ارز را با استفاده از شوک درمانی تک نرخی کند. این امر باید به صورت مرحله‌ای و نه به شکل یک شبه انجام شود.