17/آبان/1403 | 06:36
توضیحات سخنگوی دولت درباره افزایش قیمت بنزین پزشکیان: چه کسانی از یارانه ها بیشتر استفاده می کنند؛ پولدارها یا فقرا؟ نایب رئیس کمیسیون انرژی: بنزین گران نمی‌شود تعیین وقت رسیدگی به پرونده چای دبش/ ۵ نفر مقصر حادثه معدن طبس شناخته شدند محکومیت قطعی ۱۲۰۰ میلیارد تومانی حسین هدایتی در پرونده بانک سرمایه پزشکیان: با جنگ تمام عیار اقتصادی مواجه‌ایم واگذاری اموال مازاد و راکد باید با دقت نظر و سرعت مناسب انجام شود قالیباف:مسکن یکی از پیشران‌های اقتصادی است پزشکیان: خارجی‌ها می‌توانند در اسکله‌های ایران سرمایه‌گذاری کنند امضای ۷۰ نماینده مجلس برای تفکیک وزارت راه و شهرسازی حکم پرونده شرکت تعاونی اعتباری مولی‌الموحدین صادر شد مهاجرانی: سازوکار اجرای رجیستری آیفون به زودی اعلام می‌شود مجوز مجلس به دولت برای افزایش سرمایه در صندوق بین المللی پول گزارش دیوان محاسبات درباره موجودی نقدی حساب‌های شرکت‌های دولتی نزد بانک مرکزی افزایش ۲۰۰درصدی بودجه دفاعی در سال آتی
پرونده «دشت مغان» _ شماره ۱۳

دهه ۱۳۴۰ «دشت مغان» در آینه اسناد

دشت زرخیز مغان در دهه ۱۳۴۰ شمسی، نسبت به دهه‌های پیش از آن یک تغییر مهم را تجربه کرد: تغییرات مهم منطقه، باید با طرح‌های توسعه سازمان برنامه پیش می‌رفت که الزامات و تبعاتی داشت.
دهه ۱۳۴۰ «دشت مغان» در آینه اسناد
کد خبر:۵۰۷۵

به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ در بخش پیشین دیدیم که دشت مغان پیش از برنامه سوم توسعه (قبل از انقلاب) برای توسعه‌ آماده می‌‎شد، و اقداماتی چون واگذاری زمین و آموزش‌ و همچنین کانال‌کشی‌های محدود را تجربه می‌کرد؛ گرچه هنوز حاکمیت - جز یکجانشینی شاهسون‌ها و عشایر - تعریف جدی برای طرح توسعه این منطقه نداشت، و هرازچندگاهی، طرح‌ها بکلی دستخوش تغییرات بنیادین می‌شد. از ابتدای برنامه سوم، باز هم ریل توسعه این منطقه تغییر کرد.

 

«ملک منصور» به عنوان مسئول بنگاه، گزارشی درمورد بودجه عمرانی این بنگاه منتشر کرده که نشان می‌دهد بودجه این بنگاه در سال‌های ۴۱ تا ۴۶ به ترتیب ۲، ۶، ۸.۳، ۵، ۵ و ۵ میلیون تومان بوده، که سرجمع در برنامه سوم توسعه رقمی بیش از ۳۱ میلیون تومان را نشان می‌دهد. 

 

7.26 مغان //////// دهه 1340 «دشت مغان» در آینه اسناد

تصویر بودجه عمران دشت مغان در برنامه سوم، منبع: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند ۵۶۹۶۰۰۷

 

سال ۱۳۴۲ 

در این سال اولین جرقه‌های توسعه این منطقه، با هدف تامین آب، با مطالعه احداث چند سد مشترک بر روی رودخانه ارس، بین ایران و شوروی زده شد.

 

7.26 مغان //////// دهه 1340 «دشت مغان» در آینه اسناد

تصویر بخشی از گزارش تیرماه ۱۳۴۸ سازمان آب و برق آذربایجان؛ منبع: آرشیو کتابخانه ملی 

 

همین سند، انعقاد قرارداد ساختمان اصلی سد ارس و سد انحرافی میل و مغان را ۲۴/۷/۱۳۴۶ عنوان می‌کند. 



۱۳۴۷ الی ۱۳۵۱

در سند دیگری آمده است:

«برای انجام برنامه‌های عمرانی در دشت مغان در برنامه سوم مبلغ ۲۱۱,۷۸۸,۰۰۰ ریال و در سال ۴۷ مبلغ ۱۹,۰۰۰,۰۰۰ ریال و در سال ۴۸ مبلغ ۱۶,۰۰۰,۰۰۰ ریال از سازمان برنامه دریافت و به مصرف رسیده است. اعتبارات سال ۴۹ نیز با موافقت مدیریت امور کشاورزی و دامپروری سازمان برنامه با توجه به احتیاجات طرح به مبلغ ۱۶,۰۰۰,۰۰۰ ریال پیش‌بینی گردیده».

 

7.26 مغان //////// دهه 1340 «دشت مغان» در آینه اسناد

تصویر طرح توجیهی سازمان برنامه؛ منبع: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره ۱۵۷۵۳۴۹ 

 

این پنج سال، دوران برنامه توسعه چهارم پیش از انقلاب است. بر اساس پیشنهاد وزارت کشاورزی و تصویب سازمان برنامه، برای این طرح، در خلال سال‌های ۴۹ الی ۵۱، به ترتیب حدود ۲ و ۱.۶ و ۳۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است.

 

7.26 مغان //////// دهه 1340 «دشت مغان» در آینه اسناد

 

نامه‌ای که به تاریخ شانزدهم بهمن ۱۳۵۰ توسط سازمان برنامه صادر شده، عنوان طرح را «اجرای عملیات مقدماتی طرح مجتمع صنایع دامی و ایجاد واحد‌های کشت‌و‌صنعت دولتی و اسکان عشایر در دشت مغان» قید کرده و اهداف آن را چنین برمی‌شمرد:

 

۱- بهره‌برداری صحیح و منطقی از ۹۰ هزار هکتار اراضی دشت مغان


۲- ایجاد شرکت‌های سهامی زراعی در ۴۲ هزار هکتار


۳- اسکان عشایر شاهسون و تأمین رفاه آنها


۴- ایجاد شرکت‌های کشت‌و‌صنعت دولتی در ۴۸ هزار هکتار


۵- ایجاد مجتمع صنایع دامی شامل کشتارگاه، سردخانه، مرکز توزیع گوشت

 

از همین پرونده بیشتر بخوانید

+ ریشه ۱۴۰ هزار اسرائیلیِ آذربایجانی‌تبار در شمال ارس

+ فروپاشی سازمان اجتماعی عشایر مغان، در دوره قاجار

 

همچنین سند طرح توجیهی که توسط سازمان برنامه و مبتنی بر مطالعات هاوایین آگرونومیکس در تاریخ ۱۸/۱۱/۱۳۵۰ تهیه شده، نشان می‌دهد میزان کشت و جمع تولید هر محصول در این طرح توسعه قرار بوده به مقادیر زیر افزایش یابد: 

 

- چغندرقند / ۹۱۴۳ هکتار / ۴۵۷ هزارتن

 

- غلات / ۱۴۷۹۶ هکتار / ۳۰ هزارتن

 

- ذرت و درت علوفه‌ای / ۶۶۰۳ هکتار / ۴۰ هزارتن

 

- پنبه / ۱۱۰۳۵ هکتار / ۲۲ هزارتن

 

- دانه‌های روغنی ۵۵۹۶/ هکتار / ۶ هزارتن

 

- یونجه / ۱۱۰۶۹ هکتار / ۱۱۱ هزارتن

 

- سبزیجات / ۱۷۱۳ هکتار / ۱۷ هزارتن

 

- میوه‌های درختی / ۱۷۱۲ هکتار / ۳۴ هزارتن

 

- مرتع / ۴۳۶۳ هکتار / ۳۵ هزارتن

 

این مقادیر که جمعا ۶۶۰۳۰ هکتار را تحت پوشش داشته، به‌علاوه پرواربندی ۸۰۰ هزار راس گوسفند، توسط سازمان برنامه تصریح شده است.

 

جمع‌بندی 

تحولات سه دهه منتهی به ۱۳۵۰ شمسی در دشت مغان، سه پیامد ویژه برای این سرزمین به همراه داشت:

 

اول؛ مطالعه عمیق و جامع توسط کمپانی‌های خاص

 

دوم؛ نوشته شدن طرح‌های توسعه‌ای خاص

 

سوم؛ پیگیری مراحل ابتدایی اجرای این طرح‌ها

 

بخش‌های بعدی این مطالعه، به بررسی شرایط یکی از این کمپانی‌ها (هاوایین آگرونومیکس)، و همچنین انتشار متن طرح توسعه منطقه خواهد پرداخت. پس از این دو بخش، اتفاقات مهم مغان در سال‌های ۱۳۵۰ تا انقلاب اسلامی و بعد از آن تا امروز را پی خواهیم گرفت.

ارسال نظرات