تحولات اخیر در ایران و سوریه ، گویای آغاز مهندسی ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی در غرب آسیا توسط ایالات متحده به کمک پیاده نظام خود یعنی اسرائیل است که میتوان کریدورهای ایمک و داوود را از طریق آن توضیح داد.
سفر اخیر رئیس دولت انتقالی سوریه به باکو، فقط یک تحول دیپلماتیک ساده نبود، بلکه نشانهای از چرخش راهبردی در سیاست خارجی دمشق است؛ چرخشی که با نشانههای آشکاری از نزدیکی به اسرائیل، همکاری انرژیمحور با آذربایجان و حمایت مستقیم ترکیه، چشماندازی پیچیده و چندلایه از بازیهای ژئوپلیتیکی را رقم زده است.
وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه روز چهارشنبه اعلام کرد که این کشور شبکه گاز خود را به شبکه گاز سوریه متصل کرده و قصد دارد بهزودی گازرسانی به این کشور عربی را آغاز کند.
ترکیه با امضای توافقنامهای برای انتقال گاز و برق به سوریه ، گام تازهای در جهت گسترش نفوذ اقتصادی و سیاسی خود در این کشور بحرانزده برداشته است؛ توافقی که در سایه سابقه استفاده آنکارا از منابع طبیعی به عنوان ابزار فشار، نگرانیها درباره اهداف بلندمدت این همکاری را تشدید کرده است.
سوریه دیگر کشوری مستقل نیست؛ نفتش در تصرف بیگانگان، اقتصادش گروگان تحریمها و آیندهاش در گرو معاملهگرانی است که «بازسازی» را با «تجزیه» تاخت میزنند.
لغو تحریمهای اقتصادی سوریه در سفر ترامپ به ریاض را میتوان در راستای اهداف اقتصادی ایالات متحده برای کنترل منابع نفتی سوریه و همچنین کاهش نفوذ ایران در این کشور دانست.
در حالی که آمریکا از بازسازی سوریه پس از سالها جنگ سخن میگوید، شواهد تازه حاکی از آن است که این بازگشت، نه با هدف کمکهای انساندوستانه یا توسعه زیرساختها، بلکه در چارچوب پروژهای سیاسی-امنیتی برای بازتعریف نظم منطقهای، مهار رقبا و تسلط بر منابع انرژی صورت میگیرد؛ رویکردی که میتواند بازسازی سوریه را به اشغال اقتصادی و واگذاری حاکمیت به قدرتهای خارجی بدل کند.
رایزنی عراق و سوریه برای احیای خط لوله نفتی کرکوک-بانیاس میتواند مزایای راهبردی برای عراق و حتی غرب برای دور زدن تنگه هرمز و بندر جیهان ترکیه داشته باشد.
با ورود نخستین محموله گندم به بندر لاذقیه پس از سقوط دولت پیشین سوریه ، نشانههایی از آغاز بازگشت تدریجی این کشور به چرخه اقتصادی و تعاملات بینالمللی پدیدار شده است؛ سازمان کل بنادر و گذرگاههای مرزی سوریه روز یکشنبه اعلام کرد کشتی حامل ۶،۶۰۰ تن گندم در بندر لاذقیه پهلو گرفته است.
در حالی که واشنگتن به تدریج چمدانهای خود را از شرق سوریه میبندد، اسرائیل در سکوت مشغول ترسیم مسیر جدیدی برای دسترسی به فرات و همچنین انتقال نفت به مدیترانه است؛ گذرگاهی که آن را «دالان داوود» مینامند و ترکیه آن را تهدیدی علیه نفوذ خود در سوریه تلقی میکند.
برنامه های اسرائیل برای جذب کارگران جنوب سوریه میتواند در راستای ایجاد وابستگی اقتصادی سوریه به اسرائیل، نظیر آنچه در فلسطین رخ میدهد و همچنین تسلط بر منابع آبی سوریه باشد.
ادعاهای غرب برای کاهش تحریمهای سوریه را میتوان یک ژست سیاسی دانست که برای چالشهای اقتصادی ایجاد شده توسط خود آنها اعلام شده و حتی در مورد تاثیرگذاری آن نیز تردید وجود دارد.
شورای اتحادیه اروپا اعلام کرد که تعدادی از تحریمها علیه سوریه را به طور موقت معلق کرده تا حمایت از انتقال سیاسی، بازسازی اقتصادی و تثبیت این کشور را تسهیل کند. این اقدام شامل معافیتهای جدید در بخشهای انرژی، حملونقل و تسهیل تراکنشهای مالی و بانکی مرتبط با نیازهای بشردوستانه و بازسازی میشود.
کارشناسان انرژی خاورمیانه معتقدند در تشریح دلایل عدم اشتیاق قطر برای خط لوله گاز از طریق سوریه میتوان گفت که دوحه تانکرهای گاز مایع را وسیلهای امنتر و آسانتر برای انتقال گاز میداند، به ویژه با که کشورهای عربی دیگر هم نظیر عربستان تمایلی به عبور این خط لوله از کشورشان ندارند.
دورنمای تولید نفت و گاز سوریه تا حدود زیادی به شرایط ثبات این کشور بستگی دارد که در صورت تداوم شرایط کنونی، احتمال بازگشت شرکتهای بزرگ غربی به این کشور بعید به نظر میرسد.
یکی از عرصههای رقابت خارجی در سوریه ، تلاش ترکیه و اسرائیل برای کنترل منابع آب این کشور است که میتواند پیامدهای جدی برای بخش کشاورزی و معیشتی سوریه داشته باشد.
در حالی که باغداران ایرانی با چالشهای طبیعی و زیستمحیطی متعددی در تولید میوه دست و پنجه نرم میکنند، نبود سازوکار شفاف و نظارت موثر از مزرعه تا خردهفروشی، به تشدید نوسانات قیمتی و افزایش فاصله میان نرخ بازار آزاد و میادین میوه و ترهبار انجامیده است؛ شرایطی که هم تولیدکننده را متضرر میکند و هم مصرفکننده را در تنگنای معیشتی قرار میدهد.
واکنشهای آشفته اخیر ترامپ به افزایش قدرت گروه بریکس نشاندهنده اهمیت این گروه در تاثیرگذاری بر مسائل کلیدی ژئواکونومیکی است که ریشه در توان اقتصادی به ویژه تولیدی آن در بخشهای حیاتی مانند کشاورزی، معدنی و انرژی دارد.
ماتیو اهریت، تحلیلگر ژئوپلیتیک در یادداشتی در پایگاه آمریکایی The Cradle، ایران را ستون فقرات محور اوراسیایی و تنها راه نجات جهان از جنگ جهانی سوم معرفی کرده است.
در سایه تهدید جنگ و فشارهای تورمی فزاینده، ابزارهای کلاسیک سیاست پولی دیگر پاسخگوی واقعیتهای پرتنش اقتصادی نیستند. تجربه کشورهایی چون روسیه، اوکراین و اسرائیل نشان میدهد که بانکهای مرکزی برای عبور از تلاطمهای ناشی از جنگ، ناگزیر از اتخاذ سیاستهای پولی انطباقی، پویا و گاه غیراستاندارد هستند.
مهدی محرمی شاماسبی، رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان تهران
شهرداری در برخی مناطق با صدور پروانه ساخت خارج از فرآیند قانونی، بیتوجه به نظارت مهندسان ذیصلاح و سازمان نظام مهندسی عملا موجب دور زدن قانون شده است.
جنگ فقط میدان نبرد ارتشها نیست، بلکه میدان سنجش تابآوری اقتصاد، نهادهای مالی و اجتماعی یک ملت است. در این میان، بخش خصوصی نه فقط قربانی نخستین بیثباتیها، بلکه در صورت وجود حکمرانی هوشمند، به بازیگری کلیدی در مسیر مقاومت، بازسازی و نوآوری اقتصادی بدل میشود.
در شرایطی که بازار سرمایه ایران پس از جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل با ریزشهای سنگین، بیاعتمادی سرمایهگذاران و بحران نقدینگی مواجه شده، اجرای سیاست «هلیکوپتر مانی» میتواند به عنوان نسخهای اضطراری برای بازگرداندن تعادل به اقتصاد و بورس عمل کند.
گواهی تولید بدون کارخانه با هدف استفاده از ظرفیتهای خالی صنایع و کاهش هزینه سرمایهگذاری در کشور تصویب و ابلاغ شد؛ در اینباره نایب رئیس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی ایران و معاون وزیر صمت، این اقدام را گامی برای بهرهوری و اشتغال پایدار دانستند.
عضو کمیته مرکزی جبهه دموکراتیک آزادی فلسطین در گفتوگو با اقتصاد معاصر اعلام کرد
از دوم مارس ۲۰۲۵، اسرائیل با بسته نگهداشتن گذرگاههای غزه، سیاست مرگبار قحطی را بر بیش از ۲.۴ میلیون انسان تحمیل کرده است از سوی دیگر تخریب خانهها به یک پروژه برنامهریزیشده به اسم «سقف روی زمین» تبدیل شده است، اسرائیل پیمانکارانی را برای ویرانکردن خانهها با دستمزد استخدام میکند و هرچه خانه بیشتری ویران کنند، پول بیشتری میگیرند.
نایب رئیس کمیسیون گمرک اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه کشور فاقد ثبات مقررات است و تغییر مکرر رویهها و مقررات، چالشهای زیادی برای بازرگانان ایجاد کرده است، گفت: در سال ۱۴۰۳ بیش از ۲۵ مرتبه رویههای اقتصادی تغییر کرده و فعالان اقتصادی بدون اطلاع قبلی با تغییر شرایط مواجه شدهاند.
رئیس اتاق بازرگانی بوشهر با انتقاد از تمرکزگرایی و اختلالات سامانههای متعدد دولتی، این موارد را مانع اصلی رونق تولید و تجارت کشور دانست و خواستار اجرای کامل مصوبات حمایتی برای رفع مشکلات فعالان اقتصادی شد.