تخصیص ارز ترجیحی به شیوه سابق موجب تضعیف تولید می‌شود

به گزارش اقتصاد معاصر؛ میز اقتصاد شبکه خبر امروز با حضور میهمانان برنامه، آقایان محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.  

محمد امین الرعایا رئیس اندیشکده اقتصاد مقاومتی و حسن حسن خانی (استودیو قم) موضوع سرگذشت ارز ترجیحی ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی را بررسی کرد.

مجری: امروز در میز اقتصاد مروری خواهیم داشت بر تجربه اصلاح یارانه ارز ترجیحی ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی، موضوعی که در سال ۱۴۰۱ و در اردیبهشت ماه این سال به انجام رسید.

مرور خواهیم کرد که چه اتفاقاتی افتاد در این دوره و لزوم این اصلاحی که انجام شد چه بود، چطور می‌شد بهتر این اصلاح را انجام داد و همچنین چه درس‌هایی باید گرفت از این سیاستی که در این سال انجام شد برای روز‌های پیش رو و سیاست‌هایی که در آتی اتخاذ خواهد شد. 

نسبت مصرف دهک دهم به دهک یکم در سال ۱۴۰۰، سال ۱۴۰۰ سالی است که ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی به کالای اساسی تخصیص پیدا می‌کرد به عنوان مثال در مورد گوشت قرمز دهک دهم ۱۳ و ۷ دهم درصد نسبت به دهک اول بیشتر گوشت قرمز مصرف می‌کند، اما مجموع مصرف کالا‌های اساسی به طور متوسط در دهک دهم ۳ و نیم برابر بیشتر از دهک اول است.

قبل و بعد از اجرای سیاست به طور متوسط این تورم ماهانه دو و نیم درصد است. تغییرات ماهانه شاخص قیمت‌های کالا‌های غیرخوراکی و خدمات را این بار می‌بینیم قبل و بعد از اجرای سیاست در تاریخ اجرای سیاست یعنی خرداد و تیرماه ۱۴۰۱ که قبلش تورمی که وجود داشته و بعدش تورمی که به صورت ماهانه وجود دارد باز تقریبا متوسط مثل هم است خیلی تغییرات معناداری وجود ندارد.

تغییرات درآمد و هزینه ماهانه یک خانوار شهری در هر یک از دهک‌های هزینه‌ای پس از سیاست اصلاح یارانه ارز ترجیحی از اردیبهشت تا تیر ۱۴۰۱ در دهک‌های اول تا هفتم در قسمت هزینه هزینه دهک‌های اول تا هفتم با اجرای این سیاست کمتر از آن بحث درآمدی افزایش داشته، اما از دهک هفتم تا دهم دقیقا این موضوع برعکس می‌شود.

ضریب جینی شاخصی که توزیع ثروت بین اقشار مختلف جامعه را نشان می‌دهد هرچه به صفر نزدیک‌تر باشد این توزیع بهتر است و هرچه به یک نزدیک باشد بالعکس این توزیع نشان دهنده این است که مشکل دار است.

قبل و بعد از اجرای سیاست بهار ۱۴۰۱ قبلش ضریب جیبی ۳۵ درصد ۳۶ درصد تا آمده دوباره از ۳۶ درصد شروع شده ابتدا کمی افت کرده و باز دوباره به ۳۶ درصد رسیده یعنی در ضریب جینی تغییر محسوسی قبل و بعد حداقل سه ماه بعد از اجرای سیاست نداریم.  

سوال: این سیاستی که صحبت کردیم درخصوص آن ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی تخصیص این ارز که در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۱ تغییر در آن ایجاد شد این سیاست چرا اعمال شد اصلا و آیا این تخصیص ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی دیگر قابل تداوم نبود؟  

پورابراهیمی: در ابتدا توضیحات خوبی را مطرح کردید که آثار پیامد‌های ناشی از آن به روایت آمار و عدد‌هایی که بانک مرکزی و مرکز آمار اعلام کرده در زمانی که ارز ۴ هزار و ۲۰۰ اعلام شد در همان زمان هم در مجلس ما با این سیاست به دلیل تجربه‌ای که در اقتصاد کشور داشتیم مخالفت کردیم از این جهت که 

سوال: (آن زمان شما رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس بودید).

پورابراهیمی: دلیلش هم این بود که تجربه به ما نشان می‌داد که این اقدام اگرچه می‌تواند در کوتاه مدت بخشی از آن دغدغه‌هایی که باعث افزایش تورم برای کالا‌های اساسی برای مردم شده بود برطرف کند، اما در میان مدت و بلندمدت قطعا اثرات آن نه تنها برای مصرف کننده که حتی برای بخش‌های تولیدی کشور برای حوزه سیاست‌های ارزی کشور و همه عواملی که درگیر خواهند اثر مخرب خواهد داشت و لذا بعد از گذار از یک دوره چند ماه کم کم اثرش در اقتصاد کشور آمد.

شاید سوال این باشد که اگر ما این سیاست‌ها نمی‌تواند اجرایی شود روند مواجهه مان یعنی رویکرد و مواجهه مان با اینها چگونه باشد اخیرا اطلاع پیدا کردم که بعضی از عزیزان در دولت سیزدهم اعلام کردند که احکامی که در مجلس بوده موضوعات تکلیف قانون بوده با صراحت اعلام می‌کنم که ما در مجلس الان هم به همین شکل است دو رویه در اختیار دولت قرار داده بودیم و آن رویه این بود که اگر می‌خواهد موضوع تخصیص ارز ترجیحی به کالای اساسی اختصاص پیدا بکند در صورتی موافقت می‌کنیم که نحوه نظارت دولت در زمان تخصیص ارز و ورود کالا به کشور تا زمانی که به دست مصرف کننده نهایی می‌رسد با قیمت مرتبط با آن کاملا هماهنگ باشد یعنی ما نمی‌توانیم بپذیریم ما ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی بدهیم مردم قیمتی که می‌خرند با نرخ آزاد باشد و براساس آن یک تفاوت رانتی در اقتصاد کشور تولید شود این چه کاری است که ما انجام بدهیم.

به دولت این اجازه را دادیم که اگر می‌خواهد تخصیص ارز بدهد مخالفت نمی‌کنیم حتی در بودجه ۱۴۰۱ که دوستان می‌گفتند در بودجه ۱۴۰۲ و این سال‌های اخیر باز به همین شکل بود ما به دولت این مجوز را داده بودیم که اگر می‌خواهد تخصیص ارز بدهد به شرطی این را انجام بدهد که رابطه‌ای بین قیمت مصرف کننده و نرخ ترجیحی کاملا یک رابطه مشخصی باشد که حالا با یک خطایی قابل قبول است، اما یک تفاوت قابل توجهی نداشته باشد نکته دوم به دولت گفتیم اگر شما به هر دلیل این نظارت را نمی‌توانید انجام بدهید قدرت و کنترل بازار را ندارید در ارتباط با این موضوع طبیعتا پیشنهاد ما این است که شما این ما به التفاوت یارانه را به انتهای شبکه از طریق سیاست‌های حمایتی اختصاص پیدا کند.  

پورابراهیمی: یکی از چالش‌هایی که در اجرای نرخ به عبارتی حذف نرخ ۴ هزار و ۲۰۰ در ۱۴۰۱ اتفاق افتاد این بود که عمدتا اقداماتی که باید پشتیبانی می‌کرد این سیاست را که رضایت مردم را به دنبال داشته باشد متاسفانه کامل و جامع اجرا نمی‌شد.

این نکته را بگویم بنابراین این اتفاق عملا به چند پیامد مهم در اقتصاد کشور که از نظر ما در حوزه مجلس و به عنوان نگاه کارشناسی که الان خدمتتانیم به عنوان یک رویکرد منفی بودن و اینکه طبیعتا وقتی نرخ ترجیحی داشته باشیم تقاضا برای واردات به شدت افزایش پیدا می‌کند حجم واردات با این نرخ عملا تولید در داخل کشور را دچار بحران می‌کند ما در سیاست امنیت غذایی کشور قرار بود ما بیاییم سراغ تولید اینها وقتی کشور با نرخ ارز ترجیحی دارد واردات انجام می‌دهد اصلا مقرون به صرفه نیست که تولیدکننده ما در داخل این کار را انجام بدهد.

حجم عظیمی از پرونده‌های فساد که نمونه هایش را مطرح کردیم گزارش‌های متعدد آمده بود در بخش‌هایی که هنوز که هنوز است بخش عمده‌ای از آن تخصیص ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تصفیه نشده و تعهداتمان روی زمین مانده است .

موضوعات مربوط به بحث افزایش میزان واردات به کشور یک اکسپو که اتفاق می‌افتد در حوزه اقتصادی و عملا کالایی که با نرخ ارز ترجیحی می‌آید و با یک قیمت آزاد می‌رود و خیلی از مفسده‌ها و عملا و از همه مهمتر علی رغم همه اینها قیمت یک دسته مصرف کننده با نرخ ارز ترجیحی که قرار بود برسد با یک نرخ‌های کاملا متفاوت می‌رسید و عملا این سیاست دچار چالش جدی شد و نهایتا جمع بندی بود که این سیاست تغییر پیدا کند.  

سیاست‌های ترجیحی باید زماندار و در راستای رونق تولید باشد

سوال: نظرتان در مورد پرداخت ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی با آن شیوه قبل چیست؟  

امین الرعایا: درخصوص ارز ۴ هزار و ۲۰۰ دلایل متعددی لزوم حذف را اثبات می‌کرد که اینها قابل انکار نیست و مهمترینش همین بحث تضعیف تولید است یعنی شما به مرور زمان وقتی ارز ترجیحی تخصیص می‌دهید و فاصله نرخ ترجیحی با نرخ‌های دیگر زیاد می‌شود این باعث می‌شود که تولید شما در آن کالایی که به آن ارز ترجیحی تخصیص می‌دهید به صرفه نباشد و تولید تضعیف شود به مرور زمان برای همین درخصوص سیاست‌های ترجیحی چند تا ملاحظه دارد اعمال می‌شود.

حتما آقای دکتر پورابراهیمی تصدیق می‌کنند که به سیاست‌های ترجیحی نیاز داریم در بعضی از برهه‌ها این طور نیست وقتی یک دفعه تورم ما جهش پیدا می‌کند وقتی که یک دفعه نرخ ارز بالا می‌رود حتما دولت از ارز ترجیحی استفاده می‌کند که بازار را مدیریت کند سفره خانواده را مدیریت کند.

پورابراهیمی: البته آقای دکتر فرمایش شما را تایید کنم روش اعمال سیاست ترجیحی هدف دولت و حاکمیت چیست این است که کالا به دست مردم ارزان برسد.  

امین الرعایا: با قیمت مناسب.  

پورابراهیمی: بله، این رویکرد ترجیحی که می‌گوید بله مورد تایید همه است هم دولت و هم مجلس، اما در روش‌های اجراست که اصلی‌ترین بحث ماست.  

امینی رعیا: دو سه تا ملاحظه جدی دارد سیاست‌های ترجیحی اول اینکه باید زماندار باشد. شما نمی‌توانید سیاست ترجیحی را اعمال نمایید بی نهایت، همین جوری ادامه اش بدهید، بگویید اصلا پایان باز هیچ وقت نمی‌خواهم متحول شود. باید بگویید این سیاست شش ماه یکسال بعد یک دوره برون رفتی دارد.

مثلا بعد شش ماه می‌خواهم کم کم تعدیلش کنم کم کم خارج شوم از آن دوم اینکه باید نسبت داشته باشد با برنامه‌های تولیدی شما یعنی مبنای سیاست گذاری‌های ترجیحی ما باید کاملا در راستای رونق تولیدمان باشد.

در راستای حمایت از تولیدمان و رونق اقتصادی باشد و سوم اینکه اختلاف سیاست‌های ترجیحی نرخ‌های ترجیحی ما با نرخ‌های آزاد نباید بیش از حد شود حالا معمول می‌گویند ده درصد بیست درصد حالا عددش متفاوت است ولی نرخ هرچه فاصله زیادتر شود آن آثار سوء را دارد.

 پس این درخصوص سیاست ترجیحی و ملاحظات اعمالش پس سیاست ترجیحی در بازه‌های زمانی خاص نیاز داریم منتهی شیوه اعمالش و ملاحظاتش حتما باید مورد توجه قرار بگیرد. بعضی کارشناسان و دوستان مطرح می‌کنند که چرا حذف کردید و این تورم ایجاد کرده حتما حذف ارز ترجیحی هزینه‌هایی هم دارد که باید از طریق یارانه با روش‌های دیگر پوشش داده شود.

سوال: ارز ترجیحی نمی‌شود گفت الان حذف شده.  

امینی رعیا: بله، شیوه حذف ارز ترجیحی باید به چه شکل می‌بود که اولا مجددا ارز ترجیحی جدیدی متولد نمی‌شد و ثانیا باعث حمایت از تولید می‌شد.

­سوال: صحبت‌های دو میهمان ما را شنیدید نظرتان در این رابطه چیست؟  

حسن خانی (استودیو قم): می‌خواستم وارد بحث دوستان شوم ولی فکر می‌کنم یکی دو تا مقدمه را باید بگویم در بین گفته‌های شما در مورد ضریب جینی یک نکته‌ای گفتید که ببینید باید توضیح بدهم که ضریب جینی سه جور ضریب جینی داریم که البته ضریب جینی یک پراکسی است یک نمایاننده‌ای از نابرابری در بین اقشار مختلف مردم است.

یک ضریب جینی هزینه‌ای داریم که شما اشاره کردید از طریق هزینه کرد‌ها اندازه گرفته می‌شود یک ضریب جینی درآمدی داریم و یک ضریب جینی ثروت آن چیزی که شما اشاره کردید ضریب جینی هزینه‌ای است نه ضریب جینی مرتبط با ثروت و یک نکته‌ای در مورد آن موضوع تورم لحظه‌ای بگویم شوک تورمی که در اردیبهشت ۱۴۰۱ به دلیل حذف ارز ترجیحی ارز ۴ هزار و ۲۰۰ داشتیم درست است که موقت بود، اما اثر این حذف اثر این شوک تورمی ماندگار است در زندگی مردم.

یک مثال خیلی کوتاهی بگویم ببینید در تهران حدود یک میلیون منزل استیجاری دارید یعنی یک میلیون حدود موجر و یک میلیون مستاجر اگر قرار باشد که در هر سالی به طور متوسط ۲۰۰ میلیون تومان ودیعه اصلا کاری با اجاره ندارم ۲۰۰ میلیون تومان ودیعه مستاجران به موجران بدهند بابت ودیعه مسکن در اثر یک شوک تورمی این ۲۰۰ میلیون تومان بشود ۵۰۰ میلیون تومان چه اتفاقی افتاده حدود ۳۰۰ همت بابت یک سال مردم مستاجران یعنی مستضعفان تهران یک وام قرض الحسنه‌ای را به متمکنین تهران تقدیم کردند در حالی که شرایط تورم ۵۰ درصد شده است.

 این اثر، اثر ماندگاری است این طور نیست که بگوییم در طول یک ماه تورم ۱۲ درصد شد و تمام شد نه این اثر تورم ماندگار است خواهد ماند در زندگی مردم و شکاف طبقاتی بین مردم را به طور فزاینده افزایش خواهد داد این که حضرت آقا در سال ۱۴۰۰ و در اولین توصیه دولت سیزدهم و همین طور در همین چند روز اخیر در توصیه‌ای به دولت چهاردهم فرمودند که هر کاری می‌خواهید انجام بدهید اول باید پیوست عدالتش تبیین شود یعنی ملاحظه‌ای قرار بگیرد ملاحظه‌ای شکل بگیرد که در هر تصمیم اقتصادی شکاف بین دهک‌های درآمدی و دهک‌های هزینه‌ای افزایش پیدا نکند.

سوال: شما می‌فرمایید این ارز ۴ هزار و ۲۰۰ نباید حذف می‌شد.  

حسن خانی: نگفتم حذف نباید می‌شد 

سوال: باید چه کار جایگزینی جای آن انجام می‌شد؟  

حسن خانی: در دعواهایم با دکتر پورابراهیمی که اگر بحث شکل بگیرد می‌گویم خدمتتان. وارد بحث بشویم. نکاتم را می‌گویم. ببینید در گفته‌های آقای پورابراهیمی این بود که ۳۲۰ همت پایه پولی افزایش پیدا کرده در یکی از مصاحبه‌های ایشان ۲۸ خرداد ۱۴۰۲ شنیدم که چند بار مکررا گفتند که ۱۰ مرداد ۱۴۰۲ این نکته را قبول کردند که بابت این کاری که بانک مرکزی می‌خواسته انجام بدهد ایراد ماده ۲۳۴ را می‌خواهیم اعمال کنیم.

سوالم این است که آقای دکتر شما وقتی که رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس بودید چرا بابت حذف سه دهک پردرآمد جامعه سه دهک ثروتمند جامعه از گرفتن یارانه نقدی اقدام نکردید و این ماده را اعمال نکردید یعنی اگر نیت شما بحث قانون بوده بحث صرفه جویی در دارایی دولت بوده در هزینه کرد دولت بوده چرا این موضوع را اعمال نکردید این موضوع که در برنامه ششم به صراحت اعلام شد در قانون ۱۴۰۰ اعلام شد هیچ گاه هم به آن عمل نشد هدف چی بود از حذف ۴ هزار و ۲۰۰ این را اگر آقای دکتر جواب بدهند بحث می‌کنیم.  

پورابراهیمی: اولین نکته این است که ما اگر نگاهمان به مولفه اقتصاد کشور همه جانبه باشد رویکردمان را از این که ما اگر در ارتباط با تصمیم برای سیاست ارز ترجیحی به شکلی عمل می‌کنیم که اثر تورمیش با چه نحوی است با چه شکلی است عوامل و رویکرد دیگر هم باید درنظر قرار بدهیم در صحبت هایتان اشاره کردید آقای دکتر نکته دقیق اشاره کردند که اگر اتفاق نمی‌افتاد چی رقم می‌خورد.

ببینید مردم عزیزمان در جریان باشند دولت به طور متوسط سالانه بین ۱۵ تا ۱۸ میلیارد دلار بعضا تعهد‌های بیشتر تخصیص ارز ترجیحی به کالای اساسی دارد این منابع متعلق به خود مردم است این دلاری که بابت فروش نفت در بودجه دولت می‌آید این متعلق به مردم این این منابع را دادیم به دلالان آمدند استفاده کردند ۵۰ درصدش را به مردم برگردانند ۵۰ درصد را رفتند صرف کردند قیمت کالا‌ها را در بازه زمانی که مرکز آمار و بانک مرکزی از قیمت‌های خرده فروشی گرفته.

شما نگاه کنید رابطه اش با قیمت بازار حساب کردیم اگر یک کیلو مرغ را بخواهیم وارداتش را انجام بدهیم که هزینه بالایی هم دارد قیمت جهانیش را هم باید بخریم و قیمت تمام شده کشور‌های خارجی را باید بدهیم هزینه حملش را هم بدهیم در تهران یک و دو دهم دلار تقریبا از کار درمی آید یک و نیم دلار با همه بسته بندی و اینها هر جور حساب کنید اگر ارز ترجیحی ۲۸ هزار و ۵۰۰ و حتی ۳۰ هزار تومان هم بگیریم با ۴۰ و خرده‌ای باید هر کیلو مرغ دربیاد مردم با چه قیمتی دارند می‌خرند این ما به التفاوت در جیب کدام دلال‌ها می‌رود که آقای حسن خانی از آن دفاع می‌کند که نه باید ما این کار را نمی‌کردیم.

می‌خواهم بگویم اینجا دارد چه اتفاقی می‌افتد حالا این پول از کجا دارد می‌آید کار به جایی رسید که آقای میرکاظمی که معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان برنامه بودند آمدند در کمیسیون اقتصادی و در صحن هم مطرح کردند حتی دوستان می‌گویند مجلس ما اصلا مجلس ما دنبال این نبودیم این لایحه دولت است ۱۹ آبان ۱۴۰۰ دو سه ماه پس از استقرار دولت سیزدهم دولت لایحه داد برای حذف ارز ۴ هزار و ۲۰۰ این لایحه دولت است مجلس با این مخالفت کرد ما گفتیم اگر می‌توانید با ۴ هزار و ۲۰۰ قیمت‌ها را کنترل کنید ما موافقیم اساسا مخالف نبودیم که حذف کنیم.

ما گفتیم موافقیم در بودجه سال ۱۴۰۱ این را آوردیم این متن بودجه ۱۴۰۱ است گفتیم دولت به دو روش می‌تواند اقدام کند یک نظارت کند ۴ هزار و ۲۰۰ دست مردم برسد اشکال ندارد ما سیاست ترجیحی را که قبول داریم ما که حمایت از خانوار‌ها را قبول داریم، اما روشش را باید با دولت توافق کنیم وقتی دولت می‌رود ارز ۴ هزار و ۲۰۰ می‌دهد مردم کالای نرخ مرکز مبادله را می‌گیرند یا بازار غیررسمی را می‌گیرند اینجا باید به مردم چه بگوییم چه جواب بدهیم چه جوری باید عمل کنیم آن موقع این منابع از کجا می‌آید.

حالت دوم هم گفتیم به ما به التفاوت را به خود مردم بدهند شما سوال کنید الان درخصوص خیلی از موضوعات درخصوص بنزین چه وضعیتی داریم آماری که داریم نزدیک چهل و خرده‌ای از جمعیت ایران هیچگونه وسیله نقلیه ندارند این‌ها از هیچ یارانه سوختی استفاده نمی‌کنند از بنزین استفاده نمی‌کنند آن ما به التفاوتی که افرادی که در خانواده چند ماشین و چند خودرو دارند استفاده می‌کنند ما به التفاوت را از جیب کی به این‌ها می‌دهیم.

ما می‌گوییم این سرانه باید به چه کسی برسد به خود مردم برسد حالا این منابع این ارز ترجیحی که در دولت آقای روحانی انجام شد منابعش که دردست دولت نبود چکار می‌کردند می‌رفتند نرخ ۴ هزار و ۲۰۰ پای حساب دولت می‌گذاشتند از بازار آزاد آن زمان حدود ۲۰ هزار تومان حول و حوش همین ۲۰ هزار تومان تهیه می‌کنند.

ما به التفاوت به عنوان بدهی دولت نزد بانک مرکزی ثبت می‌کردند ۳۲۰ هزار که بیش از ۳۲۰ هزار تا حدود ۳۳۰ هزار میلیارد تومان پایه پولی در سال‌ها افزایش پیدا کرد فقط به خاطر این سیاست غلط یعنی ما آن پایه پولی که افزایش پیدا کردیم تورم ناشی از آن اقتصاد کشور دچار چالش می‌کند یعنی ما باید ببینیم این مولفه‌های ما چه اتفاقی می‌افتد.

درخصوص دهک‌ها هم ما همه تلاشمان این بود که کل آن چیزی که اتفاق افتاده مبنای پرداخت‌ها باشد امروز هم با صراحت اعلام می‌کنیم اگر برای کشور می‌خواهیم تصمیم بگیریم برای کل دهک‌ها است ما روش را به همین سیاستی که می‌گویم سرانه را بهشان بدهیم براساس این اقدام می‌کنیم در اجرا هم فقط یک دهک حذف شد اصلا سه دهک نبود این صحبت آقای حسن خانی اطلاعات دقیقی ارایه نکردند.  

سوال: صحبت‌های آقای پورابراهیمی را شنیدید نکته‌ای دارید؟

حسن خانی: موضع ورود شما نسبت به موضوع به نظرم اشتباه است آقای دکتر هر سیاستی را که اجرا می‌کنید اگر این سیاست اثر تورمی داشته باشد شما باید نسبت به اثر تورمی آن پاسخگو باشید، من مخالفت حذف ارز ۴ هزار و ۲۰۰ نیستم به آن معنا که شما می‌گویید سوال دارم زمانی که ۴ هزار و ۲۰۰ حذف شد آیا شما می‌دانستید برای بعد از آن چه اتفاقاتی قرار است بیفتد یا نمی‌دانستید؟

اگر می‌دانستید و این وضعیت شکل گرفت به هیچ عنوان قابل دفاع نیست و به تعبیر برادرمان دوباره یک ارز ترجیحی جدیدی با یک وضع بدتری متولد شد پس این خطای شماست که چرا می‌دانستید و اعمال کردید و اجازه دادید به دولت اگر نمی‌دانستید که به تعبیر حضرت آقا وظیفه مجلس فقط این نیست که به دولت مجوز بدهد.  

پورابراهیمی: من توضیح دادم آقای حسن خانی، ببینید من گفتم دولت پیشنهاد داد در ارتباط با حذف ارز ترجیحی ما در مجلس لایحه دولت مخالفت کردیم.  

حسن خانی: شما دهک پرثروتمند جامعه از قانون بودجه ۱۴۰۰ چرا ماده ۲۳۴ را اعمال نکردید؟  

پورابراهیمی: می‌گویم دولت لایحه داد ما در مجلس با آن مخالفت کردیم پس این نکته اول حرف شما، چون صحت نداشت، نکته دوم باز هم حرف شما صحت ندارد در لایحه بودجه قانونش را ما نوشتیم در ۱۴۰۱ دو روش در اختیار دولت قرار دادیم.  

حسن خانی: کدام حرف من صحت ندارد؟  

پورابراهیمی: همین حرفی که می‌گویید شما موافقت کردید می‌گویم اگر ما موافقت کردیم که لایحه دولت در تاریخ ۱۹ آبان را ما رد نمی‌کردیم دولت سیزدهم مدعی 

حسن خانی: موافقت شما وجود دارد 

پورابراهیمی: ۱۹ آبان لایحه رد شده است. نکته بعدی هم این است که در لایحه بودجه ۱۴۰۱ دو روش برای 

حسن خانی: در یازده شهریور ۱۴۰۰ در ایرنا گفتید دولت و مجلس در حذف ارز ۴ هزار و ۲۰۰ باهم هم نظرند.

پورابراهیمی: متن لایحه را دارم می‌گویم و اتفاق صحن علنی را می‌گویم شما استناد می‌کنید به ایرنا، من چیز دیگر دارم می‌گویم، این لایحه دولت مورد توافق قرار نگرفت دلیلش این بود که کار‌های کارشناسی که در صحن صحبت کردیم ما در لایحه بودجه که قانون مجلس است این قابل استناد است.

 در آنجا به دولت دو چیز را اجازه دادید گفتیم اگر می‌توانید ۴ هزار و ۲۰۰ با قیمتی که وارد کشور می‌کنید دست مصرف کننده هم برسانید ما صددرصد موافقیم الان هم مخالف ارز ۴ هزار و ۲۰۰ نبودیم این که شما می‌گویید این بود، چون نمی‌توانی و دارد قیمت‌ها هر روز با این تغییری که بین نرخ ترجیحی و نرخ مرکز مبادله اتفاق می‌افتد نمی‌تواند اتفاق رقم بخورد پیشنهاد ما این است اگر می‌توانیم ما به التفاوت را به خود مردم بدهد مردم این جوری دچار چالش نشوند یک مشت دلال در بازار نیایند از تفاوت ارز ترجیحی و نرخ بازار سوء استفاده بکنند به بهانه این منابع از دست مردم خارج بکنند ما دو روش را به دولت دادیم

حسن خانی: ببینید ما به التفاوت چی را به مردم دادیم 

پورابراهیمی: سه دهک که گوش کنید اصلا سه دهک هم هست بحثمان این است که سه دهک حذف نشده است نکته بعدی این است ایشان می‌گوید چرا در ارتباط با ماده ۲۳۴ حذف نشده شما اطلاعات غلط دارید می‌دهید.

سوال: این بحث‌ها وجود دارد به نظر می‌آید آن مشکلاتی که در شکل اجراست اصلا این بحث‌ها را بوجود آورده باشد در این باره توضیح می‌دهید که چطور اجرا می‌شد؟

امینی رعیا: اصل قضیه که چرا ارز ترجیحی و شیوه حذفش نتوانست مسایل بعدیش را حل کند یا باعث متولدشدن ارز جدیدی نشود یا به تولید نتوانست تولید را خوب حمایت کند، چون وقتی که ارز ترجیحی حذف شد اتفاقی که افتاد یک دفعه سرمایه در گردش مورد نیاز تولیدکننده‌ها تقریبا چهار پنج برابر شد و این در حوزه‌هایی مثل گوشت بسیار فشار وارد کرد و باعث تولید گوشت بعد از یکی دو سال که باید فاصله این اتفاق می‌افتد کاهش پیدا کند.

دقیقا نتیجه آن حذف بدون برنامه بود نکته مهمی می‌خواهم بگویم می‌خواهم بگویم که سیاست‌های قیمتی را شما وقتی می‌خواهید اصلاحش کنید چه در حوزه ارز ترجیحی باشد چه در حوزه انرژی باشد وقتی خود این سیاست‌ها و اصلاحش مبنا بشود یعنی بگوییم هدف ما فقط حذف ارز ترجیحی است فقط هدفمان حذف یارانه‌های انرژی است وقتی خودش که مبنا می‌شود هر تصمیمی که شما بگیرید هر تصمیم هزینه آور است پس چکار باید بکنید شما باید یک برنامه تولیدی و صنعتی را مبنا بگذارید و ذیل آن برنامه سیاست‌های قیمتی و ترجیحیت را هم اصلاح کنی که. 

سوال: در آن دوره انجام نشده

امین الرعایا: که این را توضیح می‌دهم دقیقا مثال هم می‌زنم، چون خیلی بحث مهمی است بالاخره دولت جدید هم با این مساله در چالش خواهد بود و اگر بخواهد تصمیم با کیفیتی بگیرد که مسایل قبلی پیش نیاید و آن داستان‌ها را نداشته باشیم باید به این نکته دقت کنیم وقتی که شما مبنا را می‌گذارید یک برنامه تولیدی و صنعتی از عواید آن عواید به جامعه می‌رسد از محل افزایش تولید از محل رونق تولید از محل افزایش اشتغال و اینها که اینها آثار منفی حذف و اصلاح سیاست‌های قیمتی را پوشش می‌دهد.

 مثال می‌گویم مثلا در حوزه ارز ترجیحی ما چکار می‌کنیم مبتنی بر این برنامه تولید در حوزه زنجیره روغن از دانه روغنی گرفته تا کنجاله سویا گرفته که برای مرغ وارد می‌کنیم تا خود روغن نزدیک چهار میلیارد دلار داریم ارز ترجیحی تخصیص می‌دهیم به همه این زنجیره این باعث شده که چی باعث شده که اولا ۵۰ درصد از ظرفیت روغن کشی‌های داخلی مان به خاطر واردات روغن خالی است و کار نمی‌کند یعنی ۵۰ درصد ظرفیت تولیدی مان در حوزه روغن خالی شده است.

 دانه روغنی تولیدش در کشور خیلی به صرفه نیست کنجاله سویا هم کامل داریم وارد می‌کنیم این هم حذف ما این را آمدیم بررسی کردیم گفتیم اگر سیاست ارز ترجیحی را فقط بیاوریم مرحله اول بیاوریم مختص دانه‌های روغنی اولین اتفاقی که می‌افتد این است که به واسطه این که شما وقتی دانه را کامل به جای این که روغن و کنجاله وارد کنید روغن وارد کنید فقط دانه وارد می‌کنید با نرخ ترجیحی اولین اتفاقی که می‌افتد این است که روغن کشی‌های داخلیت همه فعال می‌شوند و همه ظرفیت جدید روغن کشی می‌توانید ایجاد کنید

. دانه مثلا دانه وارد می‌کنید با نرخ ترجیحی اولین اتفاقی که می‌افتد این است که روغن کشتی‌های داخلی هم فعال می‌شود و حتی ظرفیت جدید را می‌توانیم ایجاد بکنیم دانه مثلاً نزدیک به ده میلیون تن وارد می‌کنیم کنجاله‌ای که نیاز داری هم خودت تولید می‌کنید دیگر نیاز به واردات نداریم بخشی از کنجاله تولیدی را هم صادر می‌کنی اینها هم مثل محاسباتش وجود دارد و محل این سیاست شما می‌توانی یک میلیارد دلار در تخصیص ارز ترجیحی صرفه جویی بکنید.

 یعنی چهار میلیارد را بکنی سه میلیارد این یک برنامه تولید محور است یعنی من برای زنجیره روغن تولیدش را بهینه بکنم رونق بدهم و اینها با رویکرد اینکه این رونق اتفاق بیفتد صنعت راه بیفتد می‌آیم یک برنامه‌ای را اعمال می‌کنم که ذیلش می‌توانم ارز ترجیحی را کاهش بدهم قدم بعدی چی می‌شود قدم بعدی این می‌شود که دانه‌های روغنی را وارداتش وابسته به تولید داخل بکنیم یعنی بگوییم هرکسی می‌خواهد دانه روغنی وارد بکند.

 مثلاً باید بیست درصد هم در داخل تولید کند یواش‌یواش تولید داخل هم رونق می‌دهیم و اصلاً کلاً عرضه تدریجی را می‌گذاری ما یک نامه‌ای را دولت نوشتیم اندیشکده مقاومتی گفتیم آقا می‌خواهی این را حذف بکنید مبنایت را بگذار گندم در مرحله اول آن موقع ما سه میلیون تن گندم وارد می‌کردیم یک میلیارد دلار گفتیم در مرحله اول یک میلیارد دلار گندم را کلاً حذف کن بیا از محلش خرید تضمینی گندم بکن که حالا دولت در خرید تضمینی گندم خوب عمل کرد.

 منتها می‌خواهم بگویم که باید شما سیاست‌های ترجیحی حتماً وابسته باشد به برنامه و امیدوارم دولت چهاردهم این کار را بکند در اصلاح سیاست‌های قیمتی و نکته مهمی که وجود دارد نکته اینکه چگونه این تصمیم گرفته شد در دولت خوب من در جریان بودم در رفت‌وآمد بودیم با دوستان پیگیری می‌کردیم موضوع را اینکه الان نهاد‌های مختلف شاید می‌آیند می‌گویند که ما موافق نبودیم با این الگو یا با این مدل موافق نبودیم یا هر چیزی پیشنهادی که اجرایی شد پیشنهادی بود که از طریق اجماع به دست آمده بود.

 یعنی آقایان دور میز نشستند شما چی می‌گویید شما چه می‌گویید نظر همه را جمع کنیم و نظری جمع‌بندی کنیم این‌طور که نمی‌شود سیاست‌گذاری کرد در یک کشور تصمیم‌گیری کرد که شما با یک برنامه یک نهادی ارائه بدهد با صفر تا صدش ارائه بدهد براساس آن برنامه شما بیاید اول تولید را رونق بدهی ارز ترجیحی را اگر می‌خواهی کاهش بدهی و اینها بروی به سمت آن که آن را اجرا بکنی اینکه بیاییم با اجماع تصمیم بگیریم یکی از ضعف‌های نظام تصمیم‌گیری مان است.

 
سوال: آقای پورابراهیمی فرایند همان‌طوری بود یعنی با اجماع انجام شد؟

پورابراهیمی: خوب ببینید خوب مفصل بحث شد من عرض کردم وقتی ما دست دولت را باز گذاشتیم در اینکه چه اقدامی می‌تواند انجام بدهد که مردم قیمت کالا‌هایی که میخرند شرایطش با تغییرات قیمتی که اتفاق می‌افتد به واسطه تصمیم پیدا نکند به دولت گفتیم اگر شما می‌توانید قیمت را تنظیم کردی کنیم اصلاً نیازی به حذف نیست.

همان تعداد کالا‌ها را با همان ارز ۴۲۰۰ وارد کن، قیمت دست مصرف‌کننده همان قیمت باشد اگر به هر دلیل امکان پذیر نیست و شما کنترل نظارت نداری انتهای چرخه به سرانه مصرف است این توافق ما شد، شد متن لایحه حتی مبنایمان را گذاشتیم گفتیم قیمت کالا‌ها باید قیمت کالا‌های پایان شهریور هزار و چهارصد باشد عین متن مصوبه بودجه هزار و چهارصد یک است از بند ص تبصره یک قانون بودجه.

امین الرعایا: به نظرم مجلس بیش از این نمی‌توانست دیگر ورود کند در کار اجرایی یعنی باید یک سری ملاحظات ... دولت باید طراحی می‌کرد.

پورابراهیمی: ما به دولت گفتیم آقای دولت شما این روش برایت ساده‌تر است که چی‌کار کنی بروید سیاست‌های جبرانی را از طریق مابه التفاوت به انتهای چرخه بدهی برو انجام بدهد.

سوال: انتهای چرخه، یارانه را دادن هم شکلش باز خیلی مهمه اینکه حالا بیایند به صورت نقدی پرداخت بکنند و یا اینکه صحبت کالا برگ بود؟

پورابراهیمی: نه آن موقع هم بحث شد که ما به چه شکل باید عمل بکنیم صحبت ما این بود این پرداخت‌ها به شکلی باشد که ما بتوانیم از ظرفیت کالابرگ استفاده کنیم در قانون هم آمده بود ما همه بحث هایمان در دولت دوازدهم بود چالشی که داشتیم در دوازدهم بود، چون نود و هفت دوره دوازدهم مستقر بود هزار و چهارصد در اواسط هزار چهارصد دولت سیزدهم مستقر شد.

 صحبت ما این بود که بروید سامانه‌ها را اجرا بکنید وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی مکلف بود طبق قانون برود این سامانه نظام جامعه رفاه را اجرایی بکند که ما بتوانیم با شفافیت اطلاعات خانوار‌ها را که شناسایی می‌کنیم این حوزه تصمیم‌گیری که سیاست‌های جبرانی است انجام بدهیم در دولت سیزدهم آقایان فرمودند که ما تمام تلاشمان می‌کنیم که از ابتدای هزار و چهارصد یک کار عملیاتی بشود شرط ما در دادن پرداخت یارانه موضوعی بود که ما آن حوزه تصمیم را که برای موضوع بحث سطح جبرانی هست اطلاعاتش کامل باشند.

سوال: زیرساخت‌ها فراهم نبود؟

پورابراهیمی: نخیر همین را می‌خواهم بگویم نخیر ما اردیبهشت که اتفاق افتاد من اواخر اردیبهشت ماه جلسه‌ای در کمیسیون اقتصادی گذاشتم وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی وقت را که آقای عبدالملکی بود دعوت کردیم تمام دستگاه‌ها را هم دعوت کردیم خوب خیلی از مردم به ما مراجعه می‌کردند می‌گفتند یارانه ما قطع شده بر خلاف اینکه با این سیاست ترجیحی که اتفاق افتاد باید یارانه شان وصل می‌شد که در اردیبهشت ماه چهار صد و یک بود قطع شده بود ما اواخر اردیبهشت، اوایل خرداد جلسه گذاشتیم تمام دستگاه‌های متولی هم دعوت کردیم که سامانه را هدایت می‌کردند و پشتیبانی می‌کردمند متوجه شدیم که بخش عمده‌ای از این زیرساخت‌ها به صورت آفلاین است و به صورت برخط نیست.

سوال:کالابرگ هم آن موقع عملیاتی نشده بود؟

پورابراهیمی: بله عملیاتی نشده بود و یکی از چالش‌ها این بود که دولت آمادگی انجام این کار را ندارد زیرساخت هایش کامل نبود با این که توافق شده بود که این زیر ساخت‌ها فراهم می‌شود به دلیل این ناقص اجرا شد یعنی اگر آنجا زیرساخت‌های لازم وجود داشت امکان پرداخت میسر بود کالابرگ الکترونیکی امکان تخصیصش وجود داشت حتماً بخش عمده‌ای از این چالش‌ها که ما در ۱۴۰۱ در نیمه دوم و در نیمه اول از اردیبهشت به بعد از خرداد به بعد داشتیم اتفاق نمی‌افتاد.

امین الرعایا: حالا من یه نکته هم اضافه کنم اصل حذف ارز ترجیحی مخصوصاً بعد از آن اختلافی که با نرخ‌های دیگر اتفاق افتاد و اینها و آسیب‌هایی که داشت راجع بهش صحبت کردیم حتماً اقدام شجاعانه‌ای بود یعنی دولت که تصمیم گرفت کار را بکند حتماً اقدام شجاعانه‌ای انجام داد و واقعاً جای تقدیر داشت منتها، چون خود حذف شده بود مبنا و برنامه تولیدی و توسعه‌ای براساسش وجود نداشت و قبل و بعدش خوب بر اساس این دیده نشده بود خوب این آسیب‌هایی که گفتیم را داشت ارز دیگه‌ای دوباره بعد از این مدت متولد شد و تولید ما یک جا‌هایی لطمه دید و آن مسائل پیش آمد.

سوال:آقای حسن خانی یک بار دیگر خدمت شما باشیم حالا شما در صحبت هایشان گفتید که با حذف ارز چهار هزار و دویست تومانی مخالفتی نداشتیم حالا ولی با شکلی که بود حالا اصلاح شده اصلاحات صورت گرفت اصلاحات یارانه صورت گرفت و به تا الان هم اگر بخواهید توصیه‌ای بکنید به دولت فعلی که در مواجهه با ارز ترجیحی باید چکار بکند چه می‌گویید؟

حسن خانی: ببینید حالا مسائلی که آقای پور ابراهیمی می‌فرمایند و من باید حضوری در موضع حضوری خدمتشان عرض بکنم ولی از اینجا بخواهم نکاتم را جمع‌بندی بکنم این نکته را خدمتتان می‌گویم ارز ترجیحی به هیچ عنوان برای هیچ شرایطی به عنوان یک سیاست بهینه توصیه نمی‌شود و عمدتاً در کشور‌هایی که دچار مشکلات حاد ویا شوک‌های حاد ارزی هستند کشور‌هایی که یا تحت تحریم قرار می‌گیرند یا تحت حوادث طبیعی مثل کشور آرژانتین که وابسته به صادرات کالای کشاورزی است قرار می‌گیرند عمدتاً هیئت‌های ارزی یا به طور موقت کانگ برتی بلیتی پلن ایجاد می‌شود و یک پلن پلن موقت تبدیل پذیری ارز این سیاست همان‌طور که فرمودند برادر عزیزم آقای امینی موقت است کسی هم به‌صورت دائم توصیه‌اش نمی‌کند اما حذف این سیاست و یا تبدیل این پلن به پلن جدید نیازمند اولاً مهیا کردن آن شرایط جدید است که حتماً مجلس در این شرایط نقش دارد الان آقای پور ابراهیمی بودند توی کمیسیون مجلس که در قانون احکام دائمی توسعه کشور بند ت ماده بیست قانون احکام دائمی این را می‌گوید، می‌گوید نظام ارزی کشور مدیریت شناور.

سوال: توصیه‌های خودتان را بفرمایید؟ دوباره با آقای پورابراهیمی چالشی نشوید؟

حسن خانی: من اگر بخواهم به دولت توصیه کنم اگر بخواهیم این بند را اگر بخواهیم به دولت توسعه بکنیم باید بگوییم که این بند قانونی باید تعویض بشود این باید متناسب با شرایط تحریمی تغییر بکند در کشوری که دچار تحریم است مدیریت شناور ارز به خودی خود کاری را حل نمی‌کند و تا وقتی که کشور ما وابسته به واردات کالا‌های اساسی باشد نرخ ارز ترجیحی قابل هضم نیست به این معنا که دوستان می‌خواهند تصور می‌کنند چرا نرخی را شما در پایه آن لنگر را شما حذف می‌کنید ولی آن نرخی که تو بازار آزاد شکل می‌گیرد از شما تبعیت نمی‌کند جهش می‌کند به سمت بالا آسیب‌ها این نرخ و آسیب‌های این جهش بر معیشت مردم تاثیر می‌گذارد من نکته ام این است که اگر می‌خواهیم سیاستی را اعمال بکنیم باید اول هدف بعد دقیق مشخص شود.

سوال: آقا پورابراهیمی شما هم نکاتتان را بفرمایید جمع بندی بفرمایید از این به بعد چه کار‌هایی باید انجام بشود؟

پورابراهیمی: من فکر می‌کنم ادامه این مسیر نیازمند تصمیم اساسیست به‌جهت اینکه اول از آن ما شرایطی که در کشور به دلیل ناترازی‌ها داشتیم تولید تورم در اقتصاد انجام شده بعضی از اینها مربوط است به ناترازی بودجه‌ای که بخشیش بر می‌گردد به همین تامین کالای اساسی که توضیح دادیم.

 وقتی دولت منابعش را ندارد می‌رود به صورت غیرمستقیم از بانک مرکزی استقراض می‌کند استقراض دولت از بانک مرکزی، افزایش حجم پایه پولی و نقدینگی و بعد اثر تورمی می‌آید می‌شیند در زندگی و معیشت مردم یک ناترازی نظام بانکی و امثال اینها وقتی ما با این شرایط روبه‌رو هستیم که می‌آید حوزه تورم اثرش را میگذارد.

 در حوزه ارز و تغییر بنابراین پول ملی مان در مقابل اعضای خارجی رقم می‌زند اینجا باید خیلی با دقت و مراقبت انجام بدهیم کار را من هم این بخش صحبت را و مطلب را با آقای حسن خانی موافقم که ما در حوزه سیاست ارزی باید خیلی با دقت و مراقبت انجام بدهیم کار را به نحوی که خروجی کار بتوانیم تا اقدام مثبتی برای مردم باشیم.

 پیشنهادات ما چی است اول از آن پیشنهاد ما این است که مسیر حرکت برای اینکه ما رفاه مردم را تامین بکنیم از طریق کاهش قیمتی که دست مصرف‌کننده می‌رسد با رویکرد ایجاد زیرساخت‌های مرتبط با آن سامانه جامع رفاه ایرانیان که به نظرم می‌رسید که بعد از این همه سال دیگر الان دیگر کامل و جامع باید وجود داشته باشد.

 یعنی ما باید اطلاعات خانوار‌ها را به ریز ریز داشته باشیم تا بتوانیم درخصوصش تصمیم بگیریم یک اطلاعات غلطی مثلاً داده بودند اگر ما بخواهیم در زمینه تصمیم بگیریم اولین کار ما این است که سامانه جامع آن مربوط به حوزه بخش رفاه ایرانیان باید کامل و جامع باشد دوم اینکه اگر می‌خواهد ارز ترجیحی حذف بشود ما به التفاوت این باید به مردم داده بشود سوم اقدام یک باره اصلاً به صلاح نیست.

 مطلب بعدی که حائز اهمیت است اقلام برون کالایی هم باید به تدریج اتفاق بیفتد که ما بتوانیم با رویکرد تدریجی این کار را رقم بزنیم شوک قیمتی به جامعه وارد نکنیم و از همه مهم‌تر همه اینها باید منجر به این بشود ما بتوانیم حوزه سیاست تولید در کشور که مهم‌ترین رکن ماست و به شدت تحت تاثیر منفی سیاست ارزی ترجیحی در طی سال‌ها بوده با اتخاذ تصمیمات مناسب در حوزه شرایط ارزی کشور این سیاست حمایت تولید در نظام اقتصادی کشور اجرایی بکنیم.

فقط حذف ارز ترجیحی مبنا نباشد، باید برنامه تولیدی مبنا باشد

سوال: آقای امین الرعایا جمع بندی شما را هم در این زمینه بشنویم؟

امین الرعایا: من یک نکته‌ای که باید حتماً اشاره بشود این است که ما در حوزه ارز ترجیحی و اصلاحش اولا که عرض کردم باید با یک برنامه تولیدی مبنا باشد و ما ذیل آن برنامه اصلاح بکنیم سیاست‌های ترجیحی مثل عرضه تدریجی را ثانیاً دقت بکنیم در حوزه ارز ما بخشی از مسائل ارزی مان خوب فارغ از بحث از بحث ارز ترجیحی و اعم از بحث ارز ترجیحی است و با این مسائل باعث می‌شود که نرخ ارز ما هی به مرور زمان افزایش جهش داشته باشد مثلاً چی مثلاً نظام پرداخت غیر رسمی ما که ناشی از تحریم این اتفاق افتاده و ما باید با راهبرد‌هایی که شرایط تحریم می‌توانیم این را اصلاح بکنیم مدیریتش را با ما نظام پرداخت.

به خاطر نظام پرداخت غیر رسمی شاید بیست سی درصد نشتی ارز داریم خوب با بیست سی درصد نشتی ارز شما هیچ‌وقت نمی‌توانی ثبات نسبی تان را ایجاد بکنید پس اولاً دقت بکنیم که برنامه‌ای که ما می‌خواهیم اعمال بکنیم باید این برنامه تولید محور باشد ذیل آن بیاییم سیاست‌های قیمتی را اصلاح بکنیم که هم تولید مان رونق پیدا بکند هم مردم کمترین اثر را از این اصلاحات ببینند و حتی رونق ببینند در پی آن، اونکه باید ما به ازای این حذف‌ها و افزایش قیمت‌ها بخشیش هم به مردم برسد.

 این هم بحث درستی است و بحث دیگر هم که عرض کردم این است که برای مدیریت و حکمرانی ارزی که یم دفعه ما جهش‌های ارزی را مستمرا شاهد نباشیم باید حتماً سیاست‌های دیگری را اعمال بکنیم مثل اصلاح نظام پرداخت غیر رسمی ما در شرایط تحریم که از مسیر انطباق نقشه ارزی و تجاری اتفاق می‌افتد و این هم برنامه اجرایی اش موجود است و می‌شود ان‌شاءالله دولت چهارده پیگیری کرد و اجرا کرد و اینکه بازار غیر رسمی ما بعضی وقت‌ها تقاضای بازار رسمی ما وارد بازار غیر رسمی می‌شود بعد می‌گوییم چرا بازار غیررسمی شده لنگر نرخ ارز، وارد کننده شما می‌آید در صف تخصیص ارز قرار می‌گیرد بعد از یک مدت که بهش ارز نمیدهیم می‌رود ارزش را از بازار غیررسمی تهیه می‌کند خوب این بازار غیررسمی حجمش میرود بالا قیمتش میرود بالا.

ابراهیمی پور: رییس کل بانک مرکزی می‌گوید ما تمام تخصیص‌ها را می‌دهیم و بنابراین هیچ مشکلی در بازار نیست عدم انطباق بین تقاضا درخصوص کالا‌ها چه کالا‌های اساسی غیراساسی با میزان منابع ارزی کشور و تبدیل می‌شود به این، بعد ما می‌گوییم بازار غیر رسمی چرا...

امین الرعایا: پس ما این برنامه باید همه جانبه باشد فقط حذف ارز ترجیحی یا فقط حذف یارانه انرژی مبنا نباشد برنامه تولیدی مبنا باشد، برنامه‌های عملیات هم موجود است، دولت باید مسیری را ان شاءالله اتخاذ بکند که کیفیت تصمیم‌گیری در این حوزه برود بالا که ما منجر نشده به تصمیماتی که هر دوره می‌گیریم یعنی ما تصمیم حذف ارز ۴۲۰۰ را گرفتیم الان دوباره ایجاد شد و دوباره همان تصمیم‌های قبلی را می‌گیریم، همان بیست و هشت پانصد همان تصمیمات قبلی را می‌گیریم دوباره همان اتفاق می‌افتد مسائل حل نمی‌شود و آیندگان؛ و وقتی شما مسائل را حل نمی‌کنید در زمان خودش به مرور که جلو می‌رویم بحران می‌شود و سر بحران شما مجبوری تصمیم‌گیری سریع داشته باشیم و این را کمترین کیفیت تصمیم‌گیری بکنید پس این تصمیم‌گیری سریع هم مهم است و آن برنامه تولیدی را من خیلی تاکید دارم ان‌شاءالله تو این زمینه.

سوال: کالابرگ هم آن موقع تخصیص پیدا می‌کرد و آن موقع شکل می‌گرفت زیرساختش بود فکر می‌کنم مطلوب‌تر اجرا می‌شد طرح درست است؟

پور ابراهیمی: ما کالابرگ یک توضیح بدهم این جوری تصور نشود، چون در فرمایشات شما یک نکته فرمودید برداشت مخاطب ما این باشد که مثلاً یک کوپن مثل اوایل انقلاب می‌دهیم مثلاً پنج کیلو قند بگیرند ده کیلو گوشت بگیرند این چیزی که ما تعریف کردیم این است کارت سوخت شما نگاه بکنید چه اتفاقی افتاد شما به افراد می‌گویید یک کارت سوخت دارد شصت لیتر بنزین است با این قیمت مثلاً مشخص هزار تومان یا هزار پانصد تومان شما می‌توانی بنزین بنزی هرجای کشور هم بروی بخواهد این کارت را اعمال بکند می‌تواند بنزینش را بگیرد.

 این ماه هم نگیرد ماه دیگر شصت لیترش صد و بیست لیتر می‌شود ما می‌گوییم سرانه مصرف کالا‌های اساسی برای خانوار برای یک نفر چه قدر است بعد خانوار را محاسبه می‌کنیم ضرب در آن می‌کنیم می‌شود عددش مثلا دو میلیون برای هر خانوار در این عددی که ما محاسبه کردیم یک کارت اعتباری شبیه همان کارت بنزین در اختیار خانوار قرار می‌گیرد هر نوع کالایی که می‌خواهد آنجا این ما به متفاوت می‌پردازد.

 یعنی اگر قیمت به عنوان مثال الان ما در این سال‌ها با کارت بنزین مردم مشکل داشتند اساساً مشکل نداشتند یعنی قیمت جهانی بنزین افزایش پیدا کرده تغییرات دیگری افتاده، افراد رفتند با نرخ مشخص گرفتند ما می‌گوییم قیمت گوشت برای مردم مثلاً گوشت مرغ باشد چهل هزار تومان اگر قیمت بازار هم شد صد هزار تومان مابه‌التفاوت آن را از محل کارت اعتباری شما بتوانی این چیزی که ما مطرح می‌کنیم این است منظور از کالابرگ الکترونیک این است./صدا و سیما